Doorzoek het forum
Zoeken met Startpagina
Startpagina Thema's
Martin E. van Doornik
Hallo allemaal,
Ik ben weer thuis na twee mooie weken in Zweden. Daar heb ik nog meer molens ontdekt. Allereerst de houten achtkante korenmolen-grondzeiler in Kareby, waarvan ik al afgelopen zomer de wieken had gezien (ongeveer 1 km ten oosten van de autoweg E 6 Göteborg-Oslo, iets ten noorden van Kungälv) en ik mezelf beloofde om nu terug te komen om deze molen te bekijken. Er staat tevens een rosmolen vlakbij. Er wordt een trekboom door een gat in de spil gestoken, welke nu niet aanwezig is. Wat voor werktuig er in de schuur zou staan, ben ik niet te weten gekomen.
De achtkante grondzeiler is voorzien van houten borstroeden, waarbij de buitenroede “omgekeerd” is gemonteerd. Iets te vlakke zeeg. Waarschijnlijk één koppel maalstenen met een rechtstreekse aandrijving vanaf het bovenwiel. Voor het kruien zitten er ijzeren ringen in de rotsachtige bodem. Het oordeel aan de hand van de foto’s laat ik verder aan jullie over.
Er zijn nog altijd plaatsen waar een molen nu niet meer bestaat, maar waar de straatnaamborden nog wel eraan herinneren, zoals dit bord Kvarngatan (molenstraat) in het stadje Sunne (midden-Värmland).
Tijdens een van onze tochten door de prachtige bossen met veel meren (de provincie Värmland is ongeveer half zo groot als Nederland met slechts 275.000 inwoners, heeft maar liefst 10.000 meren!) kwam ik soms een nog overgebleven stuw met schuiven tegen, waar de bijbehorende waterradmolen allang pleite is. De ijzeren trekstangen heeft een rij vierkante gaten waartegen een Y-vormige stuk ijzer met een nok het omlaag vallen belet. Tussen de scharnierpunten van het Y-vormige ijzer zit een soort welving waarop men middels een wrikstok de maal- of losschuiven omhoog kunnen trekken. Een modern T-stukje met hangslot daaronder belet het onbevoegde gebruik ervan. Het water op de achtergrond is het meer Busken en de molenbeek stroomt naar Sunnemo, waar ons Zweedse huis vlakbij staat.
Wat later kwam ik aan de weg Hagfors-Filipstad een indrukwekkend watermolengebouw tegen, met de naam Motjärnshyttan. Järn is Zweeds voor ijzer en hyttan betekent smeltoven. Wat ik direkt begreep dat dit een ijzermolen was. Gebouwd in 1650 en was in bedrijf tot 1916. Het huidige gebouw dateert uit 1854. Er was een waterrad dat de blaasbalgen van de smeltovens en de grote hamers voor het smeden van ijzer aandreef, maar ook het breken van ijzererts met grote maalstenen. Aangezien er geen gat in de hier afgebeelde maalstenen zit, is het mij nog niet duidelijk hoe e.e.a. werd aangedreven. Wel zijn de samengestelde (!) maalstenen roestbruin gekleurd. Nu ligt onder het overdekte gebouw van het waterrad door een houten pijp, waar ik het water krachtig hoorde stromen. Vergelijk de oude foto van deze ijzermolen eens met de huidige situatie. Let op de houten dakkapel van het molengebouw ter oriëntatie. Er werkten hier vroeger 60 mensen. De moderne ijzerindustrie in Zweden gaf Motjärnshyttan de nekslag, evenals de vele andere hyttans in de omgeving.
Op de laatste dag maakte ik, vanuit de veerboot van Stena Line nog een foto van een van de meest verminkte molens van Duitsland in Laboe bij Kiel…. Veel kijkplezier!
http://www.mijnalbum.nl/Album=FKC4QJTQ
Groeten van Martin van Doornik
