molen.startpagina.nl

Wateras: Take 2.

  • Anonymous avatar

    Jan Althof

    Goedendag,

    Zoals Barend reeds berichtte, is De Gelder woensdag jl. begonnen met het vervangen van de wateras. Daar heeft hij ook wat foto`s bij geplaatst. Vanwege bezigheden elders kon hij wat minder frequent aanwezig zijn dan ondergetekende. Daarom hebben we afgesproken dat ik van maandag en dinsdag ook het nodige zou prikken ter info.

    Maandag was ik er van plm. 10.30 uur tot 12.30 uur. Voldoende om het uittakelen vast te leggen. Dinsdagmorgen meldde ik mij om 07.00 uur bij De Gelder om het afmaken van de as te zien. Daarna hebben we de as weer naar binnen gesjouwd met z`n allen. :-)

    Rond 15.45 ben ik huiswaarts getogen. Morgen kunnen we verder met het terugplaatsen van het waterwiel, de wateras etc.

    Wordt vervolgd.

    Alle foto`s tot nu vind je op onderstaande link:

    http://picasaweb.google.nl/Noordkaper04/VervangenWaterasPendrecht#

    Groetings,

    Jan Althof

    www.althofweb.nl

  • Anonymous avatar

    Ruud van den Aakster

    Mooi beeldverhaal Jan, een paar takeltjes wat hijsbandjes en goed voorbereid.

    Hier zijn vaklui aan de gang.

    Ik kijk uit naar de volgende serie.

  • Anonymous avatar

    Andreas de Vos

    Duidelijke plaatjes die mooi laten zien hoe die as in en uit de molen getakeld moet worden. Ik snap nu ook waarom dat scheprad deels uit elkaar lag (de foto's van Barend toonden dat al). Die as (met de rest eraan) ligt naar verhouding zo belachelijk diep in de molen onder de grond dat de uitgang een flink stuk boven de as ligt.

    Wat me aan de oude as opvalt is de taats (ik denk alleen aan schepradzijde), die uit een eenvoudig stuk rondstaal bestaat, gestoken in een krap gat in het hart van de as. Wat me aan de oude as ook is opgevallen is dat het droge deel er zoals min of meer te verwachten is ongeschonden uitziet. Zou nog jaren meekunnen zeg maar… In De Eendracht lag tot de restauratie nog het restant van de oude eiken wateras (scheprad verwijderd in 1931). Die was ongeveer in het hart van het scheprad afgezaagd, de hals aan de schepradzijde was helemaal weg, het andere end zat er nog. De schenen en de taatst waren wel verwijderd, taats was een 4-kante plaat geweest, gietijzer of staal met mogelijk een bolle buitenkant.

    Wat me aan de nieuwe as opvalt is in eerste plaats de schenen. ZIjn ze van gietijzer (rondgewalst? dat lijkt me niet, dus mogelijk staal?) en met slechts 2 schroeven vastgezet. Nou ben ik beniewd als het staal is (i.p.v. gietijzer) hoe dat zich zal gaan houden op die halssteen. Ook benieuwd naar hoe de schenen zich op die ashals gaan gedragen, aangezien ze niet in het hout ingelaten zijn, dus de krachten t.g.v. wrijving in de steen moeten door die 2 schroeven gehouden worden.

    Is dit al vaker zo uitgevoerd?

    Overigens moet ik zeggen dat ik gietijzeren schenen ingelaten in kassen in de as met daartussen een dam van ongeveer dezelfde breedte als de schenen, en zo'n band erom gespijkerd toch ff fraaier vindt.

    Succes in ieder geval en veel maalplezier met de nieuwe as, als het spul weer in elkaar zit dan…

    Groetsels,

    Andreas de Vos

  • Anonymous avatar

    Martin E. van Doornik

    Schitterende foto's! Heel mooi is het waterwiel met de gebogen kruisarmen. Bijzonder educatief hoe een wateras uit een molen met ingebouwde scheprad eruit en erin getakeld kan worden. Gewoonlijk zit er een luikje met lager in de buitenwand van de molen, kennelijk is dit hier niet het geval. Vakwerk! Heel geinig zijn de geiten op de laatste foto's. Maar hopen dat de laadvloer van de rode bestelwagen schoon bleef!

    Was het niet makkelijker om een stalen cilinder i.p.v. de schenen over de hals te schuiven en dan vastschroeven?

  • Anonymous avatar

    Jacob Dekker

    Martin,

    Voor wat betreft je laatste opmerking om een stalen cilinder om de as te schuiven en die dan met schroeven vast te zetten het volgende:

    a. Bij mijn weten is dat nog nooit zo gedaan.

    b. Als je het dan toch zo wilt doen, dan zou ik dat stuk pijp om de as KRIMPEN, dus warmstoken en erom schuiven en dan afkoelen, dus op dezelfde manier als een stalen band om een karrewiel wordt gekrompen. Je bent dan zeker dat ie vast zit en schroeven zijn dan niet nodig

    jAAp

  • Anonymous avatar

    Jaap van Driel

    …“Wat me aan de oude as opvalt is de taats (ik denk alleen aan schepradzijde), die uit een eenvoudig stuk rondstaal bestaat, gestoken in een krap gat in het hart van de as.”…

    Als een taats bedoeld is om zuiver axiale krachten op te nemen, hoeven er geen vleugels of een andere dwarsversteviging aan te zitten. (Er is alleen een, vrij kleine, axiale component van de aandrijfkracht op de kammen van het waterwiel).

    De andere (twee) lagers nemen de tangentiale (dwars)krachten op:

    -1- zwaartekracht (+aandrijfkrachten via het waterwiel)

    -2- zwaartekracht plus reactiekracht van het watergewicht op de opleider

    Ik heb er nooit zo op gelet, maar me dunkt dat vooral het lager 2 dus nogal asymmetrisch moet zijn, méér dan eventueel bij de bovenas (oploopeffect).

    Hoe is dit in de praktijk?

    ::: JaaP >>>

  • Anonymous avatar

    Ruud Bax

    Rond 1990 is er in de Stevenshofjesmolen te Leiden een nieuwe wateras gestoken met stalen cilinders. Die zat er heel strak op maar na een jaar zat die toch los toen er een paar dunne ijzeren strippen er tussen geslagen, hoe dat nu is weet ik niet want ik draai er al 15 jaar al niet meer.

    vr. gr. Ruud Bax

  • Anonymous avatar

    Jan Hofstra

    Bij houten bovenassen kwam in Friesland een bus vaak voor aan het peneind. Meestal was dit een gegoten bus die van binnen taps was, zodat de as (ondanks de krimp van het hout) zich vast kon werken, mits er natuurlijk genoeg ruimte zat tussen de bodem en het peneind. Soms was er geen bus en zaten er schenen in, waarbij er vier schenen de bocht om gingen en de andere schenen niet. Bij een wateras heeft een dergelijke gegoten bus uiteraard geen zin.

    Op oude platen zie je bij houten bovenassen vaak rechte schenen en nog een knol-ijzer met taatsplaat en oliebak. In het noorden kwam dat volgens mij niet voor. Als ik mij niet vergis dan had de oude wateras van de Doeshofmolen, die op drie lagers lag, in het midden schenen en aan de einden open bussen. Zoals het nu bij de Pendrechtsemolen is gedaan lijkt me niet orgineel. De tijd zal leren of dit ook goed gaat.

  • Anonymous avatar

    Jaap van Driel

    Dat van de zuiver axiale krachten op de taats behoeft wat nuancering als de wateras (veel) horizontale ruimte heeft op een (erg) vlakke steen… …

    ::: JaaP >>>

  • Anonymous avatar

    Andreas de Vos

    Houten bovenas met een taatsplaat, knolijzer en oliebakje ken ik persoonlijk niet, ik kan me voorstellen dat een pen met 4 gebogen schenen, eventeel een vlakke plaat in het hart tegen een pentegel (zoals we die ook kennen van de ijzeren assen in de binnenkruiers) heel gewoon waren.

    Terugkomend op de wateras van Pendrecht…

    Staal op steen, ik ben benieuwd hoe dat zich gaat houden t.o.v. gietijzer. Als het staal is tenminste, maar ik vermoed van wel.

    Voordeel van deze constructie t.o.v. een stalen bus is dat er nooit ruimte tussen hout en bus komt, want als de houten hals krimpt, kleiner en misschien onrond wordt volgen die schenen dat wel. Bij een bus zou dat verschijnsel betekenen dat de bus los rond de hals komt en dan uitgewalst gaat worden zeg maar.

    Wat de loopeigenschappen van dat staal betreft, ben benieuwd naar de staalsoort.

    Ik weet nog van de restauratie van De Eendracht of de Sluismolen dat iemand had bedacht die houten assen te voorzien van stalen bussen i.p.v. schenen. Maar welke staalsoort of kwaliteit was onbekend, problemen met krimpend hout niet voorzien. En ik zit echt niet te wachten op problemen die naderhand de kop opsteken, want garantie krijg je niet. Dus nu gewoon 2 mooie billinga waterassen met echte gietijzeren schenen in kassen met 2 banden eromheen om het spul erin te houden. Loopt perfect. Als taatsen een bolle plaat op de as en een vlakke op de lap. Loopt ook prima.

    Groetsels,

    Andreas de Vos