Vangtheorie en -praktijk

  • Jan Althof

    Goedendag,

    Na de theorieavond in Maassluis was het zaterdag tijd om eens wat vangtheorie in praktijk te brengen. Ik had een afspraak met Johan Straver om de Oude Doornse Molen en de Zuid-Hollandse te komen bekijken. Daarbij zouden we tussenin nog even in de werkplaats kijken waar gewerkt wordt aan het waterwiel van De Zuid-Hollandse.

    Zo geschiedde en ik was ruim op tijd om rond de Oude Doornse wat plaatjes van het exterieur en de omgeving te maken. Vanaf de Provinciale weg ziet de molen er redelijk uit, maar dichterbij is te zien dat er ook bij deze molen sprake is van een achterstand in groot onderhoud. Ik had al gekeken naar bewijzen van een “opgepompte” fundering, zoals wordt aangegeven in de molendatabase. Tevergeefs zo bleek want dat is nog steeds niet aan de orde.

    Met Johan de molen ingespannen en aan het watermalen gezet. Dat lukte aardig met een licht rijzend wind uit Z.O. De foto`s van met name de kap laten zien wat het gevolg is van het scheefzakken en verzakken. De kap, feitelijk de hele molen, wordt langzaam uit elkaar gedrukt. Refererend aan mijn stukkie over Miologische Ideologie vind ik, zelfs als belastingbetalend burger, dat hier nodig moet worden ingegrepen. Nu al zullen er flinke kosten zijn maar dat wordt alleen maar erger als je niets doet.

    Bij de vangbalk aangekomen moest ik meteen aan de theorieavond denken. Er ligt een behoorlijk moppie steen op. Ondanks dat is het geheel goed te hanteren. Bij de Kijck o.d. Dijck moet ik echt mijn 97 kg in de strijd gooien maar hier viel het mee. Ik neem aan dat proefondervindelijk is vastgesteld dat al die kilo`s nodig zijn. De vangbalk is ook relatief kort zo op het oog. Na enige tijd voegden Wout en de vriendin van Johan zich bij ons en werd er onder het genot van een bakkie aardig wat afgekeuveld over de geldcrisis, beleggen en ook molens natuurlijk.

    Terwijl Wout ging eten hebben wij nog even door gemaald in afwachting van zijn terugkomst. Deze bleef wat uit en toen wij rond 14.15 juist de molen hadden uitgespannen om naar de werkplaats te rijden, kwam Wout weer aankarren. Mocht` ie gewoon opnieuw beginnen :-).

    In de werkplaats lagen wat oude en nieuwe onderdelen voor Johan`s waterwiel. De foto`s, ook van het tuinmodel, vertellen de rest maar laten niet zien of horen dat moeders er nog aardig de wind onder heeft bij zoonlief :-). Overigens heeft Pa een pracht van een Kawasaki. Dat heeft toch meer karakter dan het plastic van die “Duc”. Sorry Johan ;-).

    Daarna doorgekacheld naar de Zuid-Hollandse. Die molen staat er mooi bij. Lekker strak in z`n rieten jas en goed in de verf. Het scheprad snakt echter naar een stevige doorspoeling maar dat moet nog even wachten dus. Het is een grote molen die moeilijk vanaf het eigen terrein helemaal op de plaat is vast te leggen. Zelfs op de uiterste randjes van het erf valt het tegen. Daarom ben ik maar de overkant van de wateren op gaan zoeken en al soppend in de klei lukte het redelijk.

    Hier een trommelvang en meteen de gelegenheid om dat eens te beoefenen want opnieuw konden we inspannen. Hoewel de geluiden vrijdagavond anders waren, viel het mij erg mee. Wetend dat je meer touw moet nemen en geven, lukte het vangen (aanhouden zo u wilt) goed. De eerste keer voorzichtig voelen “hoe” de vang vangt, is echt even nodig. Hier een wat langere vangbalk met duidelijk minder gewicht op z`n bast.

    Opvallend is de gemetselde schoorsteen die een zolder hoger is opgetrokken. Een wat vreemd gezicht zo`n stenen pilaar in de molen. Duidelijk is te zien dat de rook vroeger een etage lager in de molen kwam. Alles lekker zwart. Opvallend vond ik ook dat de veldkruizen als het ware een gesloten ruitpatroon vormen. Steeds halfhouts verbonden en doorlopend van de ene zolder naar de andere. Deze molen maakt net zo`n grote indruk als de Noordeveldse en de St. Anthonymolen in Maasdam. Bij het uitspannen dienden wij vanwege de bliksemkabel iets ruimend om te gaan en dan wordt zichtbaar dat er iets niet goed is gegaan bij het “aanharken” van de molenwerf.

    In plaats van grond te verwijderen om de koppen van de kruipalen bereikbaar te maken, heeft men de kruipalen een stukje omhoog getrokken. Het resultaat is dat je al kruiend met de spaken tegen die koppen aankomt en dat kruit (krooit) erg lastig kan ik melden. Het wiel loslaten en eerst naar je toetrekken en dan proberen zo door te draaien. Bovendien was de reden van dat extra kruiwerk niet een te korte kabel maar een “verdwenen” putje. De vraag is nu ook of die palen nog wel goed vastzitten. Er ligt een drietal nieuwe klaar en de reden voor vernieuwing staat op de plaat.

    Een mooie molen en er zijn plannen om het woongedeelte verder op te knappen en in te richten voor bewoning. Dat zou ik op deze plek ook wel zien zitten, wat een rust. Na het uitspannen heb ik nog even de vangbalk etc. bekeken. Hier geen kneppel maar een flinke borgpen die handvast wordt gezet met een keg. Sabotagevrij zal ik maar zeggen. Het was al 5 uur toen wij terugreden naar de werkplaats waar mijn auto stond. Hoewel het redelijk motorweer was, ben ik achteraf toch blij dat de FJR nu niet onder de bagger zit.

    Al met al een leuke, mooie en leerzame dag dankzij Johan die ik vanaf hier nog even wil bedanken voor zijn ontvangst met koffie en koek en enthousiaste begeleiding. Rond een uur of zes was ik weer thuis waar bleek dat het prikbord mij enige hoeveelheden leesvoer had bezorgd n.a.v. mijn vorige schrijfsel. Daar dank ik eenieder voor en zal mijn best doen het allemaal tot mij te nemen. Geen Miologische Peulenschil.

    http://picasaweb.google.nl/Noordkaper04/MetJohanStraverOpPad#

    Groetings,

    Jan

    www.althofweb.nl

  • Rob Simons

    Wat is die Oude Doorn een prachtig werkpaard! Hopelijk zal de restauratie van deze molen zorgvuldig gebeuren…

    Dat de vangbalken in die streek vaak flink verzwaard zijn, is mij ook al opgevallen.

    Hier, in de Kempen, valt dat vaak best mee. Of je dan ook nog flink aan het vangtouw moet trekken, verschilt toch van molen tot molen. Bij ene ene molen kan je de vang met twee vingers lichten, bij de andere molen moet je in het vangtouw klimmen, omdan langzaam weer naar beneden te zakken…

    Uiteraard moet een korte vangbalk meestal meer verzwaard worden dan een lange (hefboomeffect).

    Gelieve het woord ‘trommelvang’ niet te gebruiken, we spreken immers ook niet van ‘stokvang’ of ‘evenaarvang’. Mijn ervaring met de vangtrommel is dat je vooral bij een vangtrommel die langer is dan breed (bv. http://molenborkel.nl/Borkel%20Vangtrommel.jpg ), veel touw moet inpalmen. Naar mijn mening heeft de vangtrommel vele voordelen t.o.v. de vangstok, maar daarover is hier al eens geschreven op het prikbord.

    Groeten,

    Rob

  • Jan Althof

    Ekskuus voor de verschrijving :o

  • Rob Simons

    Nog een reden waarom bij sommige molens de vangbalk verzwaard is: de vangstok! Immers, het grootste gewicht van de vangstok hangt buiten de molen, en maakt de vangablk a.h.w. lichter. Dit moet dan weer gecompenseerd worden door een extra gewicht op de vangbalk.

    Groeten van een ‘vangtrommelmolenaar’…

  • Jan Althof

    Helemaal juist, een kwestie van gewicht voor het evenwicht.

    Misschien mag ik nog wijzen op De Basiscursus Hoofdstuk 6 blz. 101 waar vrijwel naast elkaar gesproken wordt over De Vangtrommel en De Trommelvang. In het grijze kadertje staat als kopje Trommelvang en in de opsomming Vangtrommel.

    Dus wat is goed of fout?

    Groeten van een Trommelvanger ;-)

  • Rob Simons

    Zie ook:

    http://molen.prikpagina.nl/archief/read.php?f=355&i=24024&t=23963

    en

    http://molen.prikpagina.nl/archief/read.php?f=355&i=24028&t=23963

    En als je er helemaal niet meer uitkomt, moet je op de molendatabase eens molen ‘Nooit Gedacht’ te Budel opzoeken ;)

    Groeten,

    Rob

  • Jan Althof

    Het is niet dat ik er niet uitkom want ik snapput best en ga met je mee in de terminologie, maar ik vond het opvallend hoe het op de bewuste pagina in het cursusboek stond. Dat schept geen duidelijkheid :-)

    Groet,

    Jan.

  • Rob Simons

    In elk boek kan wel een fout staan :)

  • Jan Althof

    Shipsss…das waor. Jôh, we zitten op blad 2 dat leest geen hond meer. :Z

  • Jan Althof

    Geintje: Kijk even bij de Groeneveldse Molen van Mijnheer van Zijll. :-)