Door KEES VAN TOL
ALBLASSERDAM - Er zijn vergevorderde plannen om de vervallen molen, het appelhuisje, de boerderij en de twee oprijlanen op Hof Souburgh in de oude luister te herstellen. De gemeente en eigenaar M. Broere uit Bleskensgraaf hebben hierover een intentieovereenkomst getekend.
Souburgh is een grotendeels door de Alblas omsloten poldertje tussen Alblasserdam en Oud-Ablas. Het wordt al in de oudste geschriften over de streek genoemd. Er moet een slot of een versterkt huis hebben gestaan voordat Alblasserdam als gemeente bestond.
De geschiedenis van de 51 hectare grond gaat meer dan 800 jaar terug toen de invloedrijke Zeeuw Nicolaes van Souburgh er een hof stichtte dat was omgeven door een gracht. Het kasteel is allang verdwenen. Rond 1750 was Souburgh een statige buitenplaats met herenhuis, koetshuis, boerenwoning, tuinen, boomgaarden en lanen.
Er staat nu een boerderij uit 1857 met een facade die herinnert aan de tijd dat alleen de zeer rijken op Hof Souburgh konden wonen.
Het bedrijfsgedeelte is aan het begin van de Tweede Wereldoorlog afgebrand en in 1941 weer opgebouwd.
Op de oever van de Alblas staat het zogeheten appelenhuis; een voormalige dienstwoning met een droogzolder voor appels.
Op het terrein vervindt zich ook de vervallen stomp van molen Souburgh. Er staan in het Kortland twee monumentate toeganspoorten die ook al betere tijden hebben gekend. Een van de toegangswegen leidt naar de boerderij, de andere is toegevoegd aan de akkers. Bij de boerderij staan drie landarbeidershuisjes.
De nieuwe eigenaar wil de molen volgend jaar restaureren en maalvaardig malen. Deze grondzeiler uit 1860 staat al ruim toen jaar stil. Verder wil hij het appelhuis opknappen, uitbreiden en er een kantoor in vestigen.
De boerderij met stal wordt eveneens gerestaureerd en krijgt de functie van burgerwoning. De bijgebouwen gaan plat om plaats te maken voor een grote schuur. De drie huisjes maken plaats voor zes vrijstaande woningen aan het water.
Wethouder S. Veerman en de eigenaar hebben een intentieovereenkomst getekend over de plannen, maar dat betekent nog niet dat ze zonder meer doorgaan. Het bestemmingsplan moet worden veranderd om de bouw van nieuwe woningen mogelijk te maken en het appelhuis te veranderen in een kantoor. Aan de landerijen in het poldertje verandert op korte termijn niets.
Het rijk heeft ook het nodige in de melk te brokkelen, want het complex staat te boek als beschermd monument. B en W vinden op voorhand aanbevelenswaardig om het initiatief van Broere mogelijk te maken en waar mogelijk te ondersteunen. Dit omdat het gebied uit landschappelijk een historisch oogpunt waardevol is.
Er zijn in het verleden al vergelijkbare plannen gemaakt door de erven C. van der Lee, de vroere eigenaren. Nadat Broere eind 2006 Soubrurgh kocht en de pachters zijn vertrokken, is de zaak in een stroomversnelling gekomen.
Voorzietter Ruud Boele van de historische vereniging West-Alblasserwaard is ingenomen met de plannen. ,,Mijn voorganger Eef Horden sprak vroeger al over de vervallen toegangspoort, waarvan er stenen in de sloot liggen.’’ De monumentencommissie deelt die mening, all mag de aanbouw aan het appelhuisje niet zo groot worden dat het concurreert met het hoofdgebouw. Op verzoek van deze commissie vindt er eerst een bouwhistorisch onderzoek plaats.