Doorzoek het forum
Zoeken met Startpagina
Startpagina Thema's
Maarten van Scheppingen
Hallo mensen,
ik ben nieuwsgierig of er meer mensen molens kennen waar de pal direct aan de vangstok zit? Ik vindt het een vreemde oplossing…..maar lijkt te kunnen.
groeten Maarten van Scheppingen
Dag Maarten,
Helemaal precies weet ik het niet meer, maar tijdens de afgelopen Schermer Maaldag heeft Arjen Steigstra van Ondermolen K het ons (diverse Westlandse Molenaars) uitgelegd en laten zien.
De pal moet boven uit het bovenwiel worden gezet (daar moet je meestal toch zijn in een binnenkruier…). De pal wordt dan vergrendeld in een haak. Vanaf de haak loopt een touw naar de punt van de vangstok. Door de vangstok een zijdelingse beweging te laten maken, komt het binnentouw strak te staan en ontgrendeld de haak waarna de pal in het wiel valt.
Rob Pols was er die dag ook bij, wellicht dat hij met een paar fotos de zaak verder kan verduidelijken.
Groeten, Bart Dooren
Klopt, ik heb het gezien in de Schermer museummolen.
Je haalt met de hand de pal terug, en met een bepaalde slinger aan je vangstok trek je de pal er in.
Ook iets leuks is de draaistut aan het rechter voeghout voor het bovenwiel in een strijkmolen, door aan een touw te trekken die naar beneden kan lopen trek je de draaistut in het bovenwiel, maar dat is weer een ander verhaal.
Klopt helemaal, Bart.
En het waarom moge duidelijk zijn: een binnenkruier heeft nu eenmaal geen staart waar je een paltouw aan vast kunt maken. En bij het kruien zou een paltouw alleen maar beneden in het riet blijven hangen, en omdat je boven aan het kruien bent heb je dat dan niet in de gaten.
Het werkt prima. Je geeft een zwieper naar links aan je vangtouw, de vangstok beweegt in de kap daardoor naar rechts en deze trekt aan het binnenpaltouwtje, net genoeg om het haakje van de pal op te lichten en hup, het pal valt in.
Groeten uit Schermerhorn,
Arjen Steigstra
Ik zag lang geleden (ca. 1976) dat bij Ondermolen D (de Museummolen) een paltouw naar beneden liep; dit touw kwam uit op een ring, die om het vangtouw heen zat. Volgens mij was het op die manier mogelijk, de pal beneden ‘erin te doen’.
Om de pal tussen de kammen vandaan te halen, moest men echt naar boven gaan.
Groet,
Leo
In binnenkruiers zijn eigenlijk 2 soorten van palbediening:
1 - pal met klink, trek aan een touw de klink omhoog en de pal valt in. Trekken aan het touw kan op 2 manieren (komt verderop)
2 - pal zonder klink: die pal is eigenlijk altijd in en om hem uit het wiel te houden heb je een lang paltouw tot op het molenerf waaraan een gewicht zit. Onder andere op Molen F van de Zijpe, mogelijk nog een stel andere ook. Ik ken het ook alleen van die molen(s) en met kruien is het uitermate onhandig (vind ik, maar Klaas Zaal is het gewend).
Wat betreft de pal met klink: er zijn ijzeren en houten klinken. De Schermer heeft (dacht ik) houten klinken die om de kop va de pal haken. Op de Sluismolen zit dit nu ook zo, sinds de restauratie na de brand. Die wordt bediend via de vangstok, met de zwieper opzij…
Voor de brand had de Sluismolen (en op andere binnenkruiers komt dit ook voor) een ijzeren klink, een mooi gesmeed brok ijzer (ligt gelukkig in de schuur te wachten, hij is er dus nog). Scharniert aan een stut links van de pal, en de pal heeft een grote brede kram waardoor die klink steekt en achter haakt als de pal uit het wiel is. Voor de brand had die ijzeren klink een lang paltouw, via een katrolletje op de achterkeuvelensbalk liep het touw omlaag. Dus door het andere luik dan de vangstok.
Vaak zat het losse eind van het paltouw aan een ring die om het vangtouw kan glijden (mits er een wartel in zit, door vocht en het werken van de pallijn kan dit gaan draaien en dan klemt die ring om het vangtouw) waait het paltouw niet weg en hangt ook iets minder in het riet te zagen.
Overigens, al die pallen kun je boven met de hand achter de klink of haak drukken, maar gewoon de vang lichten kan ook, effe roffelen en als-ie genoeg gang krijgt gaat de pal ver genoeg naar links om vanzelf in de klink te haken. Maar met de hand is ff aardiger voor de pal en de kammen. Als het wiel flink in de pal drukt (ff achteruit gedraaid) wil dat met de hand niet.
Die vangstok bediende pallen willen zichzelf nog wel eens in het wiel laten als de molen stil staand tijdens een bui de wind wat van opzij krijgt en de vangstok opzij gedrukt wordt…
Groetsels,
Andreas de Vos (die t.z.t. de originele ijzeren klink van de pal nog eens gaat terugplaatsen)
Op de Wimmenumer heb ik een aantal jaren (met ook weer onderbrekingen) zo'n pallijn met een ring aan het einde gehad. Door die ring ging dan het vangtouw. Ik had er indertijd een koperen “stierenring” voor gekocht, die normaal gesproken als piercing voor de neus van een stier wordt gebruikt. Probleem was vaak dat bij het bedienen van de vang de ring toch bleef “haken” in het vangtouw, waardoor de pal tijdens het vangen of lichten van de vang weer in het bovenwiel viel. Daarom heb ik nu alweer vele jaren geen pallijn (en moet ik naar boven om de pal in te doen). Wat Andreas schrijft over een wartel is nieuw voor me. Zou inderdaad een goede oplossing kunnen zijn waardoor die ring niet meer achter de tieren van het vangtouw blijft haken. Bij een vangtouw van kunststof zal dat trouwens vermoedelijk minder gauw optreden dan een van manilla zoals ik nog heb.
Eric
