Kilsdonckse Molen

Jacob Dekker

12-05-2009 12:58

Uit de mij zo successievelijk ter ore gekomen berichten meen ik te mogen concluderen dat er bij de Kilsdonckse watervluchtmolen wel eens met de gedachte wordt gespeeld om ook eens beide molens via de wateras gekoppeld tegelijk te laten draaien.
Vanuit mijn werktuigbouwkundige achtergrond meen ik dit ten sterkste te moeten afraden.
De windmolen zorgt door de altijd optredende variatie in windkracht en windsnelheid voor een sterk wisselend draaimoment, terwijl daarentegen de watermolen zorgt voor een nagenoeg constant draaimoment. Wanneer nu beide molens via de wateras gekoppeld worden zal er in de wateras een sterk wisselend draaimoment gaan optreden, omdat populair gezegd de ene keer de windmolen de watermolen aandrijft en de andere keer zal de watermolen de windmolen aandrijven.
Door dit sterk wisselend draaimoment (van positief naar nul naar negatief en omgekeerd) zullen de componenten in de gehele overbrenging onder bepaalde omstandigheden het zwaar te verduren krijgen waarbij breuk niet uitgesloten moet worden geacht. Hoewel naar ik meen bijvoorbeeld kammen en staven byzonder zwaar en met extra ruimte zijn uitgevoerd bieden die naar mijn smaak niet genoeg weerstand tegen breuk
In de reguliere werktuigbouw kent men analoge gevallen, waarvan ik er twee zal noemen:
1, Aandrijving van een enkele schroefas door twee verbrandingsmotoren via een gezamenlijke tandwielkast ( Bijvoorbeeld de oude “Zwarte Zee” van Smit Intenationale Sleepdienst). Deze beide motoren hebben elk een wisselend draaimoment en hebben bovendien niet exact hetzelfde toerental. Om dit allemaal glad te strijken is tussen elke motor en de tandwielkast een vloeistofkoppeling aangebracht, die dat bewerkstelligt.
2. Aandrijving van een enkele schroefas door een Bauer-Wach installatie, bestaande uit een triple expansie stoommachine, waarvan de afgewerkte stoom van de lagedrukcylinder nog een stoomturbine aandrijft, die via een tandwielkast eveneens de schroefas aandrijft, Ook hier geheel verschillende draaimomenten van stoommachine en stoomturbine. Daarom ook hier een vloeistofkoppeling tussen stoomturbine en tandwielkast.
Gezien het voorgaande lijkt het me niet verstandig om water- en windmolen gekoppeld tegelijk te laten draaien.
Jaap Dekker
Ruben 4-Gever

12-05-2009 13:12

Hoi Jacob,
ik ben niet bepaald een supertechneut, maar zit het op de Kilsdonckse niet zo dat er uit het bovenwiel wat kammen kunnen worden gehaald, zodat het waterrad het gehele molenbinnenwerk kan aandrijven?
Enn als de molen de olieslag aandrijft, de sluizen van beide waterraderen dicht zijn, zodat de waterraderen alleen maar een niets aandrijvend vliegwiel is??
Wellicht kan iemand die wat meer weet, of werkt met de Kilsdonckse meer hierover vertellen…
Groeten uit de Hoeksche Waard,
daar waardat mijn molenvakantie is afgelopen:(…
Ruben Viergever
Johan van Dijk

12-05-2009 13:14

Technisch ben ik niet sterk onderlegd, maar ik neem aan dat bij de Kilsdonkse (zonder c!) Molen er ook een mogelijkheid bestaat om het windaandrijfwerk uit te schakelen waarbij alsnog met gekoppelde wateras kan worden gedraaid. Wellicht is hierbij wel van belang dat de waterdruk op beide raderen gelijk te hebben om eventuele torsie van de wateras te voorkomen.
Bij mijn Witte Lam is begin jaren ‘90 de koningsspil getordeerd als gevolg van het losraken van een van de duigen van de vijzel. De kammen zijn bij mijn weten gespaard gebleven, de spil is met een mantel gerepareerd, zo is het heden ten dage nog. Ook kunnen de gevolgen uiteraard zeer ingrijpend zijn op zo’n moment. De kracht van wind en water samen…
Jacob Dekker

12-05-2009 14:15

Hallo Ruben en Johan,
Ik ga er niet van uit, dat men het zal doen als door mij beschreven, maar als je het toch doet, besef dan wel goed waar je mee bezig bent. Het gaat er dus om dat het volgens mij verkeerd is dat in de beide molens een werktuig daadwerkelijk zowel door wind als door water aangedreven wordt.
Alle andere combinaties van wateras/werktuig in wind of -watermolen of bovenas/werktuig in wind of watermolen leveren geen gevaar van extreme draaimomenten op, zoals door mij beschreven
Jaap
Erwin

12-05-2009 14:17

De windmolen heeft inderdaad boven (net onder de wieg) een soort proppen-koppeling die in- en uitgeschakeld kan worden door de pennen respectievelijk te laten zakken of te lichten. Dit is een zeer charmante oplossing! Het gevucht kan dan onafhankelijk draaien zodat de molen op water aangedreven kan worden. Het is wel een apart gezicht als je de wieg met een andere snelheid ziet draaien als de koningsspil. Of dit een historisch correcte oplossing is waag ik zeer te betwijfelen. Het blijft hoe dan ook een vindingrijke oplossing. Men kan dus op waterkracht graan malen. Wil men op windkracht graan malen, wordt de koppeling boven “ingelaten” en wordt beneden het “waterwiel” middels een liertje ontkoppeld.
De beide waterraden zijn buiten ook met elkaar koppelbaar middels een inshakelbare klauwkoppeling. Beide waterraden kunnen dan worden gebruikt (in lijn om de oliemolen aan te drijven). Historische correctheid lijkt mij hier totaal vreemd. Als men dan ook nog eens de sluizen dicht draaid en het onderwiel in de molen inschakeld en ook nog eens de koppeling onder de wieg, kan men de oliemolen met de wind aandrijven. Deze verzonnen constructie lijkt mij zéér gevaarlijk, daar de twee waterraden (en ook waterwielen) als een vliegwiel zullen werken. Er is in de molen totaal geen voorziening getroffen dat dit vlug uitgeschakeld kan worden. Men zal een lange weg moeten nemen, van de oliemolen naar buiten om vervolgens in de windmolen naar boven te klimmen om daar op de stelling de windmolen te kunnen vangen en het gevaarte stil te kunnen zetten in geval van een calamiteit. Een situatie die je in de praktijk niet moet willen gebruiken, naar mijn mening.
Vooral de watervluchtmolen vind ik erg mooi (op het metselwerk uitgezonderd), hij is degelijk uitgevoerd en het kruiwerk is geschikt voor een baby met hernia, zo licht!
Wat ik bijzonder vind in de oliemolen is niet de oliemolen zelf, maar de verschillende fasen die het gebouw gehad heeft. Funderingen zijn zichtbaar gemaakt, waardoor de oliekelder(s) mooi zichtbaar zijn en via “tekening” is aangegeven waar vroeger de maalderij was (inclusief de positie van de apparatuur) en het gedeelte van het vroegere woonhuis is middels rood geverfde balken weergegeven.
Rob Pols

12-05-2009 15:02

Niet erg historisch vind ik de strakke vormgeving in de watermolen, met allerlei plexiglas en metaal. Voor de rest ziet het er schitterend uit en is het een aanwinst voor het molenbestand.
Groeten, Rob.
Martin E. van Doornik

12-05-2009 16:25

Ik sluit me helemaal bij Jacob Dekker aan. Het waterrad direct naast het stenen gebouw drijft alleen het oliewerk aan waarbij aandrijving door windkracht niet mogelijk is. De “Collse” heeft toch ook een oliemolen op waterkracht? Het waterrad bij de molen is voor het binnenwerk van de molen wanneer de wind het laat afweten.
Ik heb allerlei foto's bekeken. De restauratie / herbouw is heel bijzonder knap gedaan. Op één detail na: het baliehek van de stelling vind ik werkelijk niet mooi en lijkt veel op een eiersnijder, zoals op de moderne zeilboten. Als je nou tijdens ijzel op de stelling uitglijdt, gaat je hoofd eraf….
Erwin

12-05-2009 16:43

“Het waterrad direct naast het stenen gebouw drijft alleen het oliewerk aan waarbij aandrijving door windkracht niet mogelijk is”
Zucht …
Martin … ben toch niet zo eigenwijs!
De windmolen kan de oliemolen WEL aandrijven … er is namelijk een koppeling tussen de twee waterraderen die in- en uitgeschakeld kan worden!
Dit was vroeger inderdaad niet zo, maar zo is het NU WEL aangebracht! Ga kijken zou ik zeggen … ipv conclusies trekken.
Erwin

12-05-2009 16:54

Hier is een afbeelding van de genoemde koppeling!
bron: Stichting Kilsdonkse Molen
Mike Ekelschot

12-05-2009 18:33

“De windmolen heeft inderdaad boven (net onder de wieg) een soort proppen-koppeling die in- en uitgeschakeld kan worden door de pennen respectievelijk te laten zakken of te lichten. Dit is een zeer charmante oplossing! Het gevucht kan dan onafhankelijk draaien zodat de molen op water aangedreven kan worden. Het is wel een apart gezicht als je de wieg met een andere snelheid ziet draaien als de koningsspil. Of dit een historisch correcte oplossing is waag ik zeer te betwijfelen. Het blijft hoe dan ook een vindingrijke oplossing.”
Het is in elk geval een historisch toegepaste koppeling…
In Vlaanderen en Frans-Vlaanderen ga je zo'n type wel vinden.

Kilsdonckse Molen

Jacob Dekker

Ruben 4-Gever

Johan van Dijk

Jacob Dekker

Erwin

Rob Pols

Martin E. van Doornik

Erwin

Erwin

Mike Ekelschot