Wie weet hier meer van?

  • Kees Vanger

    WIE WEET HIER MEER VAN?

    Tijdens de pauze van de theorieavond afgelopen woensdagavond op molen De Weert ontstond op de stelling een boeiende en levendige discussie over er wel of niet een balk (bij ons een grote wig)

    onder de staart van een draaiende molen moet.

    Daar wordt door de gastgevende molenaars op de diverse molens nogal verschillend gedacht. De ene molenaar doet het altijd, terwijl bij anderen het beslist niet mag.

    Bij ons op de molen zetten we alleen iets onder de staart wanneer we ermee stoppen. Wanneer de molen draait mag bij ons de staart dus lekker bewegen. De krachten moeten eruit zal ik maar zeggen. Zet je de staart muurvast dan komen de krachten meer en meer op de verbindingen van de schoren met de spruiten en dat lijkt me ook niet goed!

    Ik ben benieuwd hoe andere molenaars hiermee omgaan.

    Verder kwam er tijdens het behandelen van de kruiwerken een vraag van een van de aankomende molenaars over het vervangen van een wiel van het Engels kruiwerk. Hoe doet men dat? Ik kon hierop geen antwoord geven. We konden op geen enkele foto een rollensluis of i.d ontdekken. Wie weet hier meer van?

    Kees Vanger

  • Andreas de Vos

    wat betreft die staart: met de kettingen strak zonder wig of stut onder de staart is ook niet alles, daar wordt ook verschillend over gedacht. Je trekt de staart dan ook naar de romp, en het raggen van de kap drukt ten trekt ook op de verbindingen. Een stut (of wig eronder) vangt in ieder geval het naar de romp zakken op, door gewicht danwel de kracht in de kettingen of beide.

    Wat betreft de rollen van engels kruiwerk: in theorie gaan die niet kapot (massief gietijzer). In de praktijk breekt er wel eens een stuk uit een flens, zolang dat geen problemen geeft hoeft het ook niet vervangen te worden. Indien wel: hele kap omhoog tot de rollen er tussenuit gehaald kunnen worden.

    Overigens, in theorie heeft engels kruiwerk ook geen neuten in de kuip nodig (dat klopt, in mijn molens met houten rollen zitten ook geen neuten in de kuip en/of overring, doet het prima). Feit is wel dat de redenatie is dat de flenzen en de rails de taak van de kuip overnemen, maar dat ragt veel erger. Overring die langs de kuip glijdt (met of zonder neuten) remt dat wat af.

    Overigens 2: met een beetje pech kruipen die flensen tegen de rails op en krijg je fraaie slijtsporen in de rails en hoeken uit flenzen.

    Groetsels,

    Andreas de Vos

    Viva houten rollen kruiwerk

  • Rob Simons

    Hier zet men meestal een balkje tussen de romp en staartbalk. Bij vrijwel alle molens is dit zo als de molen stilstaat; bij sommige ook als hij maalt. De reden dat dit gebeurd is meestal tegen het doorzakken van de staart.

    Het kan wel zijn dat de molen bij het draaien/malen z'n krachten kwijt moet kunnen, maar hoe zit dit dan bij storm?

    Zelf heb ik altijd geleerd en gezien dat bij een malende molen er niks tussen staartbalk en romp stond, maar bij stilstand wél.

    Wat betreft jouw laatste vraag, dat heb ik me ook al eens afgevraagd, maar kennelijk breken bij een Engels kruiwerk de rollen niet zo gauw?

    Groet,

    Rob

  • Frans Paulussen

    Op de Nachtegaal der Maatvennen, uitgerust met een engels kruiwerk (in vervanging van een sleepkruiwerk, jaren '40-50) ier toch wel een rollensluis aanwezig. Echter bij mijn weten nog nooit gebruikt? Ik zal bij gelegenheid een foto posten.

    Mvg

    Frans Paulussen.

  • Mike Ekelschot

    (even off-topic)

    Frans, jullie malen ook voor distilleerderij Zuidam meen ik begrepen te hebben?

    Hoe hebben jullie de controle op hygiëne opgelost, werken jullie zoals de andere (nederlandse) molens volgens de Nederlandse hygiënecode?

    mvgr. Mike

    mail: infomolenskynetbe

  • Jan Hofstra

    Vooral als de lange spruit in het midden zit drukt de staartbalk de spruit nogal omhoog. De spruit wordt hierdoor krom, vooral als hij van vers eiken is, want dat gaat altijd buigen naar de krachten die er op werken. De spruit hoeft maar een paar cm door te buigen en je staart zakt dan al een heel eind naar binnen. Bij het vernieuwen van de schoren moet de spruit worden ontlast. Daarvoor is het meestal al nodig om de staart 30cm naar buiten te zetten. Bij een nieuwe houten spruit is het daarom altijd verstandig om de staart te ondersteunen; de spruit zal dan minder krom worden en de staart zakt dan minder in. Om de spruit rechter te houden hoef je onder het draaien de staart niet te steunen, want dat draaien is altijd maar een paar procent van de tijd.

    Er zijn ook molens waarbij je staart vooral onder het draaien moet ondersteunen, vooral licht kruiende molens met windbelemmering. Daarbij zal het bovenste end het meeste doen. Als dit end aan de palzijde van de molen zit wil de kap krimpend om en zit dit end aan de vangbalkzijde, dan wil de kap ruimend om. Het staartwerk kan daarbij soms heel erg op en neer gaan bewegen. wat erg op de bouten aankomt. Je kent vast die beelden wel van de instortende Tacomabrug. Bij iedere molen is dat weer anders; wie er last van heeft moet er maar wat aan doen.

  • Rob Simons

    Ohja, er zijn ook molens met een muuurol aan de staart. Daar wordt de staart dus altijd ondersteund.

  • Jaap van Driel

    “…Bij iedere molen is dat weer anders; wie er last van heeft moet er maar wat aan doen.”

    Inderdaad.

    Maar behalve door raggen op de rollen (wat een heerlijk dubbelzinnige, smerige alliteratie) kan de staart ook in resonantie komen met asymmetrische bewegingen in het gaande werk en de werktuigen: meer concreet bij een zaagmolen (waar de zaagramen ongelijk van gewicht zijn en bovendien ongelijk worden belast door verschillende aantallen zagen.

    De staart van De Jager wordt dus altijd afgewigd op de stelling.

    Als we dat niet doen, is de trillingsuitslag van de staart makkelijk meer dan 10cm bij resonantie van het toerental met de eigenfrequentie van de staart + schoren + spruiten et cetera. De rsonatiefrequentie hangt af van de flexibiliteit van de constructie en van de massa van de staart.

    ::: JaaP >>>