Duitse Molendag

  • Joop Overman

    Beste molenvrienden,

    Ieder jaar wordt er op 2e pinksterdag de Duitse Molendag georganiseerd. Als ik het goed heb was het dit jaar voor de 16e maal. Mijn vrouw en ik proberen de laatste jaren deze dag dan ook te gebruiken om Duitse molens te kunnen bezoeken. Dit keer hebben we gekozen voor de deelstaat Westfalen-Lippe. Dit kwam ook omdat er in Bad-Driburg een nieuwe modelbahn zou worden geopend en welke ik als treinengek ook graag wou bekijken. Zondagmorgen dus vertrokken naar Bad-Driburg en na het bezoek aan de modelbaan welke best wel mooi was besloten we om te kiojken of we al wat molens in de buurt konden bezoeken. We begonnen met de molens in Lichtenau-Dalheim bij de kloostermolen. Helaas was deze dicht en kwam je er slecht bij omdat men daar met bouwwerkzaamheden bezig was. Toch maar even om de omheining heen gegaan om toch een paar plaatjes te schieten. Vandaar zijn we naar Iggenhausen gereden maar bij deze molen was alles verlaten. We hadden ook niet anders verwacht want het is tenslotte zondag. Helaas kon ik ook niet bij het rad komen omdat alles was afgesloten. Vandaar uit zijn we naar de stad Salzkotten gereden waar de oliemolen staat. En deze was zowaar open. Hier konden we dus uitgebreid alles bekijken en kregen we zelfs een drankje aangeboden. Je kan in deze molen ook feesten daar hij is ingericht als een klein restaurant. Alles in de molen werkt ook nog want ze slaan regelmatig olie met deze molen. Na dit alles te hebben bekeken zijn we met onze buscamper richting Erwitte gereden om de nacht ergens door te brengen. De volgende dag waren we al zéér vroeg uit de veren. Ik vroeg aan mijn vrouw hoe laat het was en toen zei ze half 8. Ik zeg nog mooie tijd om op te staan. Dus toen ik mij heerlijk had opgefrist en had aangekleed keek ik op de klok en zag dat het tien voor zes was. Foutje bedankt!! Dat weerhield ons er niet van om lekker buiten te gaan zitten want het was prachtig weer en we konden het kalm aan doen want de eerste molen waar wat zou gaan gebeuren lag op 3 km afstand en zou pas om 11 uur met de festiviteiten beginnen. Om 9 uur waren we reeds bij de molen en de eerste mensen waren al bezig met de voorbereidingen. En jawel ik kreeg een uitgebreide rondleiding door een van de vrijwilligers. Het betreft hier de Schaeferkamper watermolen te Bad Westernkotten. Deze functioneerd nog en is voorzien van 2 bovenslagraderen. Het woonhuis wat ik ook uitgebreid kon bekijken is in de originele staat gelaten na het overlijden van de laatste molenaar. Heel mooi om te zien allemaal.Maar we hadden een vol programma dus na een 1 uur rondgekeken te hebben op naar de volgende molen de windmühle van Schmerlecke. Deze nam niet deel aan de molendag maar we kwamen er toch langs dus even wat foto's gemaakt. Draaien doet deze niet meer en is ook als eetgelegenheid ingericht. Dus snel naar de volgende de watermolen van Lohne. Dit viel wel een beetje tegen. Het is een molen welke nu alleen nog electriciteit opwekt via een turbine aandrijving. Verder was er in de molen niets meer voorhanden volgens de eigenaar welke ik had gesproken. Dus verder naar Sändkers windmühle in Lippetal. Ook deze molen zal niet meer kunnen draaien daar de bebouwing eraan vast zit. Overigens bij elke molen waar we kwamen was wel wat georganiseerd. Maar we konden er wel in ondanks dat de festiviteiten nog niet begonnen waren. Na hier alles bekeken te hebben gingen we door naar de windmolen van Höxberg. Wel hier keek ik echt mijn ogen uit. De molen zou feestelijk worden geopend na een restauratie. Ik heb met de “Molenmeister”gesproken maar deze goede man had voor mijn gevoel weinig molenervaring. De molen is een grondzeiler echter de roeden zijn zo hoog afgezaagd dat men met een bolderkar de zeilen moet voorleggen. Dit komt omdat vroeger een kind van de toenmalige molenaar is verongelukt door een klap van de molenwiek. De molenaar heeft toen de roeden ingekort. Dat heeft men nu bij de restauratie weer gedaan. Kranjorum natuurlijk want als je zag hoe de zeilen worden voorgelegd slaat je de angst om het hart. Als hier een flinke wind opsteekt en ze zouden de zeilen moeten zwichten kost dat al haast een uur per zeil. De knopen die hier worden gebruikt zijn zo ongewikkeld dat je wel even bezig bent ze te ontrafelen. Ook heb je op die kar waar je op moet staan geen ruimte om de zwichtlijnen van de zeilen om de roede te slaan. Wat ze nu doen ze slaan ze er wel een stukje omheen maar zetten alle zwichtlijnen vast bij het linker onderhoektouw. De lijnen zijn echter zo lang dat ze eerst een paar keer om 2 heklatten worden gewonden en dan weer ingewikkeld worden vastgezet. Op mijn vraag is er geen molenaarscursus antwoordde de momolenaar dat ze daarvoor naar Osnabruck moesten en dat dan elke week en dat ze dat te duur zou worden. Dus ze draaien eigenlijk alleen maar met rustig weer. Tijden de restauratieperiode bleek ook al 2 maal een roede te zijn gebroken door stormschade. Het betreft hier wel borstroeden. Een van de vrijwilligers viel al van de kar af en bleef gelukkig ongedeerd maar ik voorzie hier nog flinke ongelukken.

    Volgende molen was de molen van Ennigerloh. Ook deze molen stond niet gepland maar we kwamen langs deze plaats en ook hier een drukte van belang. De molen kon men niet in aangezien ze deze gaan restaureren. Toevallig dat wij daar waren hield de burgemeester een toespraak. Deze molen heeft evenals de molen van Höxberg een binnenkruiwerk wat veel lijkt op dat wat in de torenmolen van Zeddam zit. Heel apart dus. Van Ennigerloh togen we naar de windmolen van Rinkerode. Hier zit geen kap meer op maar staat een grote dieselmotor in de molen die alles nog kan aandrijven. Er was nu een grote markt van borduurwerken en andere met betrekking tot klerenmaken en kleedjes maken te bewonderen. Tussen dit alles door toch even wat foto's kunnen maken.

    Na deze molen zijn we wat meer noordwaarts gegaan naar de Gravenhorster kloostermolen te Hörstel. Ook dit is een mooi complex om te bekijken. Deze molen is meer als museum ingericht. En heel veel viel er in deze molen niet te zien. Dus snel door naar de laatste molen van deze dag en wel de gecombineerde wind en watermolen in Horstmar-Leer de Schmedding molenHoewel de windmolen ook zonder kap staat is er nog wel veel te zien hier. Het was er dan ook een drukte van belang.

    Of alles nog werkelijk in werking is betwijfel ik. Het rad draaide wel maar er werd niets aangedreven.

    Na alles bekeken te hebben zijn we weer huiswaarts gegaan na een dag vol molenindrukken. Ik hoop dat de foto's jullie wat meer zeggen die je kan bekijken va deze link http://www.mijnalbum.nl/Album=YVTWKHT6

    Groeten Joop Overman

  • Molenaarsgezel

    Beste Joop,

    Niet om te zeuren, maar een indeling in alinea's zou het misschien wel wat makkelijker te lezen maken. Ik kom er maar moeilijk doorheen zo.

    Groetjes,

    Christian

  • Jaap Tiedema

    Mooie foto's Joop.

    Prachtig om te zien hoe ze in de Stadt Beckum de zeilen ervoor leggen.

    Jaap.

  • M. Sijbom

    Mooi verslag Joop, mooie foto's!

    Groeten

    M. Sijbom

    de Weddermarke

  • Joop Overman

    Beste Christian,

    Je hebt wel gelijk dit is wel wat onoverzichtelijk zo. Maar helaas ik zou niet weten hoe ik dit moet wijzigen of aanpassen. Er zit in deze database geen knop zodat je dit kan aanpassen.

    Misschien kan de webmaster hier een mogelijkheid voor creëren.

    Ik hoop toch dat je met dat worstelen er plezier aan hebt mogen beleven. En neem er anders rustig de tijd voor.

    Vriendelijke groeten Joop

  • Peter van Kuik

    Interessante foto's, vooral Hoxberg. Dat kruiwerk is wel heel interessant, lijkt op Zeddam, maar dan zit hier het drijfwerk in het vaste deel van de romp en niet in de kap zoals in de torenmolens. Daardoor kon de kap kleiner zijn. Zijn hier ook 2 kruiwerken? De molen lijkt wel wat op de molen van Hernen. Daar lijkt de lage belt later omheen te zijn gemaakt en is ook zo'n grote kap. Dat opzeilen vanaf een wagen lijkt mij rampzalig, maar ook in Nederland zijn enkele molens geweest met zo'n constructie. Grappig is dat ze dan nog een IKEA opstapje nodig hebben om in de wieken te komen.

  • Joop Overman

    Hallo Peter,

    Nee er zit slechts 1 kruiwerk in. Ook de molen van Ennigerloh schijnt met dezelfde constructie te zijn uitgevoerd. Helaas was deze niet te bezichtigen. Maar op foto's die ze onderin de molen tentoonstelden was dit wel te zien.

    Dat opzeilen met die kar is inderdaad bizar. Het bordes wat ze erop gemaakt hadden is ook nog eens te smal zodat de zeilen niet aan de achterkant vastgezet konden worden want zover rijkte het plateau niet. Ik voorzie daar nog wel problemen.

    Groeten Joop

  • Jaap van Driel

    …“Ik voorzie daar nog wel problemen.”

    In Nederland werd ook in het verleden voor elk probleem een commissie opgericht. In het TIMS-blad Molinologie (nr.19, 2003; pag. 49) staat een prachtig verhaal over Beveiliging van molenwieken, dat als volgt begint:

    In november 1918 wordt in De Ingenieur een oproep gedaan mee te doen aan een prijsvraag naar de veiligheid van molenwieken. Achtergrond is, dat op 1 januari 1919 de Veiligheidswet toepasselijk wordt op bemalingswerktuigen.

    Je zou kunnen denken dat de molen-arbo-toestanden van tegenwoordig dus niets nieuws zijn, maar de situatie was toen anders: over vrijwillige molenaars had nog niemand nagedacht. Ook toen ging het alleen om beroepsmolenaars!

    De winnaar (onder het motto “Zaan”) van de genoemde prijsvraag is waarschijnlijk geïnspireerd door paltrokken: een meekruiend bordes vóór de molen. Bij een bovenkruier wordt het bordes opgehangen aan een tegenhanger (letterlijk!) van de staart. De bijbehorende tekening is molentechnisch wat krakkemikkig, maar het komt erop neer dat lange schoren vanaf de (verlengde) korte schoor naar voren het bordes vrij houden van de romp. Het bordes hangt met hangbalken waarschijnlijk aan de voeghouten. Het bordes heeft aan de rompzijde een afschermhek. (Ik neem aan dat er voldoende ruimte is voor de molenaar om de zwichtlijnen “normaal” vast te zetten.) Het is open aan de windzijde. Het plankier van het bordes bevindt zich op het ontwerp vlak boven de grond, maar dat kan natuurlijk ook op een “veilige” hoogte…

    Ik zeg het maar weer voor de zoveelste keer:

    TIMS - dé club voor een (veel) bredere kijk op molens!

    ::: JaaP >>>