HMML Version 2.0 deel 17

  • WvdA

    Het Moderne Molenleven Version 2.0 deel 17

    Stolp

    De zeer recente discussie over de Unicum rakelt bij mij direct weer twee andere discussies op. Ten eerste die over de lotgevallen van het molentje zelf. Zoals het een paar jaar geleden door enkele mensen van vereniging De Zeeuwse Molen in Almere werd opgespoord, zo werd het door mij in of omstreeks 1987 in het Gelderse Eefde opgespoord. Het stond ergens achterin een grote tuin behorend bij een evenzo groot landgoed. Hoewel de eerste sporen van verval reeds zichtbaar waren, draaide het molentje; de romp was ingepakt in plastic om het voor verder verval te behoeden. Met de eigenaar ondernamen we toen reeds de eerste pogingen om het naar Zeeland terug te laten keren. Ondanks zalvende woorden van de eigenaar als ‘het behoud van de molen zijn we aan Klaas verplicht’, wilde hij er toch vooral geld voor hebben; voor mij destijds (en nog steeds) een onbegrijpelijk standpunt van iemand die in grote welstand leefde. Ruim twintig jaar geleden durfde ik deze houding heimelijk asociaal te noemen; anno 2009 durf ik deze houding openlijk op internet asociaal te noemen. De vraagprijs was uiteindelijk de reden dat de molen niet terug keerde naar Zeeland.

    Ondertussen speelde er echter nog een andere discussie: Waar moet het molentje naar toe? Uitgaande van het feit dat de Unicum aan vereniging De Zeeuwse Molen zou worden geschonken (een aanname die dus onjuist bleek), opteerde de vereniging voor een plaatsje in de Dom in Veere. Omdat ik ook in die tijd al behoorlijk recalcitrant was, verzette ik me met man en macht tegen dit voornemen: molens moeten immers malen, toch? Uiteindelijk wist ik al stampvoetend (sorry, nu overdrijf ik) de vereniging zover te krijgen dat zij akkoord gingen met de plaatsing van het molentje op het erf van een bekende Walcherse molen, waar Klaas destijds veel gewerkt had; welk molenerf dit betrof mag u bij deze zelf inkoppen.

    Het bleek dus allemaal vergeefse moeite, maar inmiddels herhaalt de geschiedenis zich en nu naar het zich laat aanzien wel met een goede afloop. Frappant is dat in de huidige discussie weer wordt gesuggereerd om de molen ten toon te stellen in een groot gebouw: dit zou immers de ultieme garantie op behoud zijn. Mocht ten toon stellen in een groot gebouw inderdaad de ultieme vorm van behoud zijn voor zo’n klein molentje, waarom zou dit dan ook niet gelden voor onze ‘volwassen’ molens? Nu komen we op een interessant punt, want dit staat volledig haaks op de ‘molens moeten malen-doctrine’ als zijnde de beste waarborg voor behoud. Uiterst provocerend begon een bekende molendeskundige zijn lezing over molenbehoud in de jaren negentig met de mededeling dat voor het beste behoud de molens het best onder een stolp geplaatst konden worden. Grote hoon was uiteraard zijn deel.

    Inmiddels heeft de eerste – min of meer – volwassen molen een tijdje onder zo’n stolp gestaan: Het van oorsprong Friese houtzagertje in Uitgeest bracht een deel van zijn leven door in een grote expohal en het schijnt er niet slechter van te zijn geworden….

    Kijk, nu hebben we een punt!

    Ik reageer dan ook net als in 1987 puur impulsief. Misschien heeft het te maken met mijn grote afkeer van de ‘maakbaarheidsgedachte’ voor alles en iedereen, maar met het plan de Unicum op te bouwen op het erf van de molen van Aagtekerke heeft vereniging De Zeeuwse Molen een juiste keuze gemaakt.

    WvdA

  • Jaap van Driel

    (derde alinea):

    …“ in de jaren negentig met de mededeling dat voor het beste behoud de molens het best onder een stolp geplaatst konden worden. Grote hoon was uiteraard zijn deel.”

    De geschiedenis herhaalt zich - mijn serieuze fantasie over een overdekt supermolenreservaat in het Markermeer leverde ook voornamelijk onwilligheid tot meedenken op.

    http://molen.startpagina.nl/prikbord/read.php?1334,7804868,7804884#msg-7804884

    Mario Collombon (Datum: 25 april 2009 20:56)

    “ Kan in ieder geval niet zeggen dat je geen fantasie hebt maar hoop dat nooit zover komt als je beschrijft want dan zijn we echt serieus van `t padje geraakt.”

    Het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen lijkt me echter een geslaagd voorbeeld van een thematische verzameling van (eerder bedreigde) monumenten.

  • Andreas de Vos

    Als je wat betreft dat Friese molentje in Uitgeest doelt op de periode dat hij (in bezit van de huidige eigenaar waarvan hij nu in bruikleen is) na restauratie tot de huidige gedaante doelt op de korte periode in die expohal, dan durf ik dat als niet maatgevend voor succesvol behoud aan te merken. Die periode in de expohal was toch vooral als kortstondige uiting van de capaciteiten van degene die de restauratie had uitgevoerd? Afgezet tegen de leeftijd van het achtkantje en de tijd die hij in onderdelen opgeslagen is geweest stelt dat niks voor.

    Misschien was dat molentje in de gedaante voor die restauratie (d.w.z. in onderdelen opgeslagen in een loods) wel in historisch correctere toestand dan nu, als je kijkt naar de gedaante die hij op dat moment had, voor die tijd gehad heeft en tot op dat moment potentieel gehad zou kunnen hebben, maar nu absoluut niet meer heeft.

    Wat verder geheel los staat van de activiteiten rond dat zeeuwse molentje en zijn beoogde terugkeer. Overigens, wat betreft die vorige welvarende eigenaar: je weet vast wel hoe het komt dat mensen met een ruime beurs die ruime beurs hebben/houden?

    Op de Westfriese Scheurkalender stond een keer een leuke spreuk:

    Geld is net zout water: als je een slokkie hebt gehad krijg je steeds meer dorst.

    Groetsels,

    Andreas de Vos

  • Andreas de Vos

    Het molentje in het Zuiderzeemuseum is dan ook een perfect voorbeeld van molenbehoud zoals dat overal in Nederland mogelijk, maar niet echt wenselijk is! (Of echt niet…) Kwa biotoop doet het absoluut geen recht aan hetgeen een molen als monument (en landschapselement, onderdeel van een cultuurlandschap) is en zou moeten blijven. Als dat het doel is dan hoeven we helemaal niks te doen. Dus ook niet naar het Markermeer met het molenbestand.

    Groetsels,

    Andreas de Vos

  • Jaap van Driel

    In de nog lege Markerwaard is juist de mogelijkheid perfecte molenbiotopen vorm te geven - zonder bomen!, hooguit een struikje hier en

    daar (om de wind weg te houden bij picnictafels)… Die planologische gelegenheid is (vrijwel) nergens anders in ons land te vinden.

    Honderden oude molens binnen zichtafstand; dat is nog eens wat anders dan windenergieparken.

    Monumentalisten, grijp uw kans.

    ::: JaaP >>>

  • Andreas de Vos

    @JaaP

    Ik hoop dat je dit schrijft om de draak te steken met molenliefhebbers die dat wat jij schrijft (de Markerwaard vol historische windmolens) voor ogen zouden kunnen hebben.

    Zo niet, dan ben ik bang dat je geen letter hebt begrepen van wat ik heb bedoeld te schrijven… Maar misschien ligt dat dan aan de manier waarop ik heb geprobeerd het onder woorden te brengen. :D

    Groetsels,

    Andreas de Vos

  • Michiel

    Het gaat om een molentje uit Eefde? Ik woon al m'n hele leven op een kilometer of 13 afstand van Eefde, maar heb nooit iets van een molentje daar vernomen. Heeft u misschien een foto? Ik zeer benieuwd. Volgens mij heb ik iets gemist en kom ik hier midden in een verhaal binnenvallen; ik kom net terug van vakantie..

  • Rob Simons

    Hallo Michiel,

    Zie http://molen.startpagina.nl/prikbord/9596718/9597433/re-modelmolen-unicum-van-klaas-de-troye#msg-9597433

    Groeten,

    Rob

  • Margreet

    Andreas, dat vind ik steeds een beetje twijfelachtig gedacht. Je denkt nl. vanuit wat je nu weet en ziet. Een molentje met een rare biotoop en in de verkeerde provincie. Maar wel passend bij het thema van het park! Ik was in tijdens m'n vakante ook in Hemelum (zeer moleneducatief, zo'n van overheidswege aangeraden crisivakantie in eigen land) en vroeg me toen af waar het molentje toen heeft gestaan en hoe mooi dat nu zou zijn, terwijl waarschijnlijk de waarheid is dat het molentje er anders he-le-maal niet meer geweest zou zijn. Datzelfde geldt voor al die molens in het openluchtmuseum, met name de Noordlarense poldermolen vond ik daar erg misplaats, maar die was anders echt verloren geweest. Margreet

  • Andreas de Vos

    Hoi Margreet,

    Daar heb je wel gelijk in. Maar feitelijk zijn die molens vooral bewaard als bouwkundig object. Hoewel de Vogelhoeksmolen (ZZM) er dan nog vrij genadig vanaf gekomen is. Maar tegenwoordig, en ik verwacht ook in de toekomst, zal er onder normale omstandigheden geen molen meer “zomaar” verdwijnen. Zelfs na een periode van zwaar verval zal er toch wel uit een of andere hoek een initiatief komen om zo'n molen er bovenop te krijgen. Denk aan Goidschalkxoord (of hoe ze dat ook schrijven), maar nog niet zo heel lang geleden ook de Leeuw te Aalsmeer en de Salamander te Leidschendam. Daar gaf je bij wijze van spreken geen dubbeltje meer voor, en ze staan er weer picobello bij. Nog even afgezien van de mogelijkheid dat zo'n molen daardoor zijn monumentenstatus zou kunnen verliezen.

    Vanuit die gedachte, en dan met name daaraan gekoppeld dat je een molen bij voorkeur op zijn eigen lokatie met een aanvaardbare biotoop en behoud van functionaliteit, en zodra dat niet meer haalbaar is op een nieuwe lokatie die past bij de historie van molen en landschap, vind ik het bewaren zoals in Zuiderzeemuseum en/of NOM te Arnhem de laatste optie. Niet de beste in ieder geval. Want zoals ik hierboven schets kun je dan elke molen redden op zijn eigen plek, maar dan is het puur redden van de molen als bouwkundig object. Een molen is echter veel meer dan een bouwkundig object.

    In de Markermeer zou je elke molen prima kunnen plaatsen, maalvaardig en al, maar het is toch anders. Het lijkt meer op ZZM dan op een poldermolen die vanuit de ene (oude) polder maalvaardig is geplaatst in een andere (oude) polder of een ander deel van zijn eigen polder, maar met ongeveer dezelfde geschiedenis. Zeg maar geografische historie. Misschien gaat het nergens over, maar ik zie daar toch een verschil in.

    Een voorbeeld: poldermolen de Eendracht te Alkmaar kun je binnen de gemeente Alkmaar niet meer maalvaardig laten functioneren, omdat er geen geschikte plek meer is met een voor die molen geschikte biotoop. Een stukje zuidelijker zou dat wel kunnen in de Baafjespolder, gemeente Heiloo, welke polder aansluit op de Eendrachtspolder en de molen zelfs aan dezelfde vaart komt te staan. Landschappelijk zelfs in een min of meer gelijkende situatie als de huidige voor de biotoopverslechtering toesloeg: een vaart met aan beide zijden weidegebied, aan de overkant van de molen 2 boerderijen (waar de molen ongeveer midden tussen komt). Alleen de aftakking in de vaart zoals die er nu is ontbreekt daar (Jan van Scorelkade, naar de vroegere Dikke Molen van de Bergermeer).

    Dat is wel wat anders dan maalvaardig in de Markermeer, als die ooit droog gemaakt zou gaan worden (wat ik overigens om andere redenen erg zou betreuren).

    Dit even ter toelichting…

    Groetsels,

    Andreas de Vos