peilmolen en seinmolen

  • Barend Zinkweg

    Hallo Andre,

    Volgens mij is een seinmolen een molen staande aan een gesloten boezem die aan alle molens die op zichtafstand staan teken geeft door het hijsen van een vlag (bij dag) of lantaarn (bij nacht) om aan te geven dat alle molens moeten stoppen met malen, omdat de boezem op het hoogst toegelaten peil staat.

    Volgens mij is een peilmolen de ondermolen van een gang in een polder waarvan de molenaar aangeeft op een afgesproken manier (bijvoorbeeld door aan te zeggen) aan de molenaars van de andere molens van die gang om te beginnen met malen, wanneer het water in de polder boven peil staat én aangeeft te stoppen met malen wanneer het water in de polder op het gewenste peil is gebracht.

  • Aad Schouten

    Hier in de Alblasserwaard had men drie waterschappen en die werkten per waterschap met een peilmolen die aan gaf dat de boezem vol was en men stoppen moest, en wanneer er weer kon begonnen worden .

    je had dus een peilmolen, En baak of seinmolens deze laatste gaf het alleen veder door het gebied aan de molens die dus de peilmolen niet konden zien.

    polders waar meerdere molens nodig waren om de polder droog te houden die hadden ook een peilmolenaar of voormolenaar die aangaf van beginnen en stoppen .

    en wat te denken van boezemmolens die hadden ook een peilmolenaar.

    Voor de duidelijkheid hier in het waterschap de nederwaard had men een peilmolen in het gebeid staan die gaf aan de poldermolens door van stoppen en malen en in den Elshout bij de kinderdijk waar 8 boezemmolens staan van dit voornoemde waterschap had men ook een peilmolenaar , deze laatste had alleen recht van peilen op de boezemmolens, en de eerste op de poldermolens.

    Ook als het gebied erg groot was en men te maken kon hebben van opwaaiing van water had men hier bv op het waterschap de overwaard een tweede peilmolenaar die als de wind in een bepaalde hoek zat het noodsein aan gaf ,maar als dit niet door de peilmolenaar overgenomen werd maalde men gewoon door .

    maar dan gebeurde het dus dat er water over de kades gemalen werd met de nodige trammelant waar later de bestuurders aan te pas moesten komen om het recht te breien

    Dit alles gebeurden met verschillende afspraken van tijden en wijze van tekens die men gaf vanaf de molen overdag en s nachts .

    over dit alles is heel veel te schrijven om dat dit op heel veel verschillende wijzen werd gedaan bv,

    overdag overhek met een gezwicht zeil , op even of oneven uren , s avonds na tien uur af gepeild zijnde werd het 6 uur in de morgen voor dat je weer hoefde te kijken of er weer dienst gegeven werd ,of heel de nacht op de even uren

    zelf heb ik deze info nog van molenaars die er zo nog jaren mee gewerkt hebben , en je deed het als peilmolenaar niet gauw goed, dat laat zich raden om dat je altijd met verschillende belangen te maken had .

    Ook werd er van de peilmolenaar de eed afgenomen dat men ten alle tijd zich hield aan de afspraken en de belangen van het waterschap voorop stelde

    men zwoer bij God of men beloofde .

    Ook zou je er nog een hoofdstuk aan toe kunnen voegen wat stond er tegen over als je als molenaar door het afgeseinde sein door maalde door dat er net die nacht de paling lekker los was , ja dan werd er nog al eens de hand gelicht met dat stopsein , ja daar zijn nog mooie verhalen van.

    vr gr Aad

  • Ruud Bax

    Het seinen in Rijnland gebeurde alleen ten zuiden van de Rijn, Omdat de weteringen daar allemaal dood liepen en er geen meren waren. Alle weteringen hadden dan ook aan de Rijn keerdeuren die bij storm uit de bovenkant dicht gingen, Ik he 4 jaar op de Stevenshofjesmolen in Leiden gedraaid en dat was ook een seinmolen, hij moest het zijn overnemen van de Zelden van Passe in Zoeterwoude (dat zal nu niet meer gaan vanwege de bebouwing). De nieuwe roeden die een paar jaar geleden gestoken zijn hebben ze wel weer beugels op gelast zoals ze op de oude Potroeden zaten. Dit sein van de Stevenshofjes molen moesten alle molens tot aan de kust volgen.

  • Leo Middelkoop

    Nico, nou doe je het weer!

    Ik reageerde en later André ook en jij zet ons vervolgens min of meer te kijk. Ik heb mij althans een beetje geërgerd aan jouw reactie op mijn schrijven.

    Ik geloof niet dat er een woord niet klopt van wat ik over de bovenmolen van Leidschendam als seinmolen heb gezegd. Dus niet meteen alles de grond instampen! Ik weet ook wel dat er over het seinsysteem in Rijnland amper wat gepubliceerd is, dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Schermermboezem in Noord-Holland.

    Groet,

    Leo

  • Paul K

    Over pijl gesproken,19mm in het glas sinds 12 uur en geen wind hier in Leimuiden.Wat een raar voorjaar hebben we toch.

  • N. Varkevisser

    Beste Leo,

    Dit schreef je.

    “Ik reageerde en later André ook en jij zet ons vervolgens min of meer te kijk. Ik heb mij althans een beetje geërgerd aan jouw reactie op mijn schrijven.”

    Nee, Leo zo moet je niet zien. Wat je wel moet zien is het volgende:

    Er wordt geschreven over peilmalen bij molen gang.

    -Voor een molengang heb je naar ik weet geen seinmolen die aangeeft wanneer gemalen moet worden-

    Natuurlijk moet iemand aangeven wanneer er wel of niet mag worden gemalen, op een molen gang.

    Dat wil ik ermee zeggen.

    Ik stamp niet alles de grond in. Ik wil alleen maar dit er mee zeggen.

    Goed lezen wat sommige hierover schrijven. (fout schrijven)

    Lees de lectuur hierover voor dat je hier wat over schrijft.

    Want zo blijf je eindeloze discussie voeren wat wel en niet waar is.

    Mocht ik je geërgerd hebben over mij reactie op jou schrijven.

    Dat is dan jammer. Want ik blijf bij mij standpunt.

    Vrijwillige molenaar,

    Nico

  • Leo Middelkoop

    Je kunt stellen dat een peilmolen de molen is die aangeeft dat er gemalen MOET worden; de seinmolen, die per definitie aan de boezem moet staan, geeft aan wanneer er NIET meer gemalen mag worden. Misschien kort door de bocht.

    Ik zal, als ik tijd heb, nog eens in Rijnlands archief gaan kijken. Hopend op een afbeelding van ‘mijn’ molen met de bewuste vlag in top.

    Er is wel een foto bekend van wijlen Willem Borst (van de Zelden van Passe te Zoeterwoude), waarop hij de lamp voor het sein klaar zet in gehesen te worden. Ongetwijfeld in scene gezet, maar het is één van de weinige uitingen van het seinsysteem dat in Rijnland bestond.

    Het leukste verhaal over het seinsysteem is dat van die seinmolenaar, ergens in Noord-Holland, die aan het bestuur liet weten dat de seinvlag dringend vervangen moest worden, want versleten. De dag nadat de nieuwe seinvlag was geleverd, liepen de kindertjes van de molenaar allemaal in blauwe broekjes!

    Groet,

    Leo

  • Ruud Bax

    Leo Ik had het fout het is toch Willem Borst. Het is mij ooit verkeerd verteld.

  • Nico van den Bos

    Mijn vader heeft ooit al eens verteld ,dat toen zijn vader molenaar was op de bovenmolen van Leidschendam , en seinmolenaar was ,dit eigelijk voorkwam vanaf een harde tot stormachtige wind of meer, uit noordelijke of noordoostelijke richting ,dan werd het water uit de Vliet richting de sluis bij Leidschendam opgeduwd en het peil van de boezems stegen .Vooral noordoost dan stond ie in het verlengde van de Vliet.

    Naast de Zelden van Passe ,als seinmolen was het bij gemaal van de Meer en Geerpolder in Stompwijk een seinmast aanwezig ,die ook de bovenmolen in de gaten moest houden. meer molens of gemalen die in de buurt het sein overnamen van de bovenmolen is mij nooit eigelijk verteld, misschien weet iemand dat?

    Het beurde nog al eens ,met volle polders, dat er niet gemalen mocht worden,totdat het water van de boezem gezakt was.

    groet Nico van den Bos

  • Leo Middelkoop

    Het is inderdaad verbazend hoe hoog het water bij de Bovenmolen in Leidschendam kan staan bij NO-wind. Heel Rijnlands boezem staat dan ongeveer tegen de wachtdeur aan te duwen. Komt de wind van de andere kant, dan scheelt dat zomaar 15 cm.

    Een bijzonder aardige foto staat in Allemolens, namelijk nr. 1604580. De hekken staan al behoorlijk in het water, iets wat tegenwoordig ook wel voorkomt maar dan toch minder heftig.

    Groet,

    Leo