Kneppel Case

karel

07-10-2017 13:06

In Gildebrief 3/2017 stelt iemand de vraag of je een te snel draaiende molen tot stilstand zou kunnen brengen door te kneppelen.
Hij vraagt om feedback. Bij dezen. Volgense deze meneer kun je het vangvermogen met enkele tientallen procenten verhogen door met je volle gewicht aan het kneppeltouw te gaan hangen. In werkelijkheid zijn de krachten vele malen groter.
Een kneppel is een hefboom. In de molen in ons dorp heeft hij een verhouding van 1:5. Eén molenaar die aan het kneppeltouw hangt komt overeen met 5 molenaars die op de vangbalk gaan zitten. Het is alsof je 380 kilo extra in het ballastkistje legt. Omdat de vang ook een hefboom is, neemt de kracht op het sabelijzer enorm toe ; niet met enkele tientallen procenten, maar met een factor 13.
Als die meneer aan dat kneppeltouw blijft hangen, dan genereert hij uiteindelijk een vangkoppel van 800.000 Nm.
Dat is meer dan ruim voldoende om de bovenas te doen breken. Tenzij je precies weet wat je doet, kan je wiekenkruis ook op staat belanden als je minder woest aan het kneppeltouw trekt.
Het is daarom beter om te doen wat in de Basisopleiding staat (H7, blz.41) : =10.000000ptWanneer de molenaar een bui onderschat heeft of te laat in actie kwam dan kan de molen zo snel gaan draaien dat hij niet meer is te vangen. Om dan brand door langdurig vangen te voorkomen moet de molenaar de vang weer lichten. Het is beter de molen maar even te laten doorrazen en te wachten op een zaam; dit is een tijdelijke afname van de wind. In zo'n zaam die vooral hoorbaar is aan het geluid van het wiekenkruis moet de molenaar de vang er direct vol opleggen
Henk Klöpping

07-10-2017 14:55

Aanvullend meldt het Gilde materiaal in de daarop volgende paragraaf:
“De molenaar trekt hij daarbij niet aan de kneppel, want hieraan zijn grote risico’s verbonden: hij zet namelijk veel extra kracht op het sabelijzer en daarmee indirect op de bovenas. Asbreuk is dan niet uitgesloten! Men mag de kneppel nummer gebruiken om een malende molen, die aan de haal is gegaan stil te krijgen. Men moet wachten tot de bui is overgetrokken. Dat is niet aangenaam maar duurt doorgaans niet zo lang.”
Omdat de meeste molens geen kneppel hebben is het advies “gebruik de kneppel” hoe dan ook al geen algemeen advies.
Wel vind ik het goed dat we dingen die “als vanzelfsprekend” worden aangenomen en met grote stelligheid in het Gilde materiaal worden opgenomen als waren het absolute waarheden van tijd tot tijd weer eens kritisch beschouwen. Als voorbeeld noem ik het ‘recht voor de borst wegzetten’ in combinatie met ‘nooit op de wiggen’ wat ons in Slochteren toch redelijk duur is komen te staan. Die regel is terecht uit het GVM materiaal geschrapt omdat veel molenaars aangaven dat dat in de huidige situatie waarin molens niet dagelijks meer werken niet het juiste gedrag meer is. Ik vind het dan ook goed dat de auteur van voornoemd artikel in de Gildebrief zaken aankaart - en mooi dat Karel dan de dialoog zoekt, bravo!
Post was bewerkt op 07-10-2017 15:04 door Henk Klöpping

Henk Klöpping, Molen van de Groote Polder, Slochteren
Peter van Kuik

11-10-2017 17:19

Ook het volgende kan leiden tot asbreuk hebben we onder andere in Veenendaal en Alkmaar gezien:
Het is daarom beter om te doen wat in de Basisopleiding staat (H7, blz.41) : =10.000000ptWanneer de molenaar een bui onderschat heeft of te laat in actie kwam dan kan de molen zo snel gaan draaien dat hij niet meer is te vangen. Om dan brand door langdurig vangen te voorkomen moet de molenaar de vang weer lichten. Het is beter de molen maar even te laten doorrazen en te wachten op een zaam; dit is een tijdelijke afname van de wind. In zo'n zaam die vooral hoorbaar is aan het geluid van het wiekenkruis moet de molenaar de vang er direct vol opleggen.
Ik heb nog nooit gehoort van een molenas die gebroken is omdat iemand de kneppel heeft gebruikt.
Als bij buiig weer de molen even iets te hard gaat kan je hem wel door laten razen, maar als je een opkomende zware bui te laat hebt gezien zou ik toch liever naar de kneppel grijpen. Het zijn allemaal scenario's die je wil voorkomen, maar als je er toch in komt moet je de beste uit 3 kwaden kiezen (door laten draaien, kneppel gebruiken of uit de wind kruien) Ik heb van iemand die nogal zwaar is gehoord dat hij een molen gestopt heeft in zo'n situatie door met zijn volle gewicht aan de kneppel te gaan hangen en dit is geen overdreven zware molen en heef het zonder probemen overleeft.

Molen De Wielewaal, Beneden Leeuwen
Teun

13-10-2017 10:09

De molen waarop ik draaide ging aan de haal. Het was een zéér slappe molen: Alles schudt en beeft. Bewaar dan je rust maar eens…..
Ik ken de huidige instructies niet meer, maar ik koos er toen voor om in de kap op de vangbalk te gaan zitten, niet met mijn volle gewicht! Zo had ik eigenlijk alles onder controle en kon ik gedoseerd extra remmen. In de kap zie je natuurlijk alles. De molen kwam vrij soepel tot stilstand. Misschien heeft een zaam mij geholpen.
Nicole

31-10-2017 19:34

Teun
De molen waarop ik draaide ging aan de haal. Het was een zéér slappe molen: Alles schudt en beeft. Bewaar dan je rust maar eens…..
Ik ken de huidige instructies niet meer, maar ik koos er toen voor om in de kap op de vangbalk te gaan zitten, niet met mijn volle gewicht! Zo had ik eigenlijk alles onder controle en kon ik gedoseerd extra remmen. In de kap zie je natuurlijk alles. De molen kwam vrij soepel tot stilstand. Misschien heeft een zaam mij geholpen.
Wij hebben op de kapzolder een extra gewicht vam 23 kg. klaar staan, dat in geval van nood bijgeplaatst kan worden in de ballastkist.
Dan heb ik 50 % meer vangkoppel, heel gecontroleerd.
Peter van Kuik

01-11-2017 20:23

Voor de gelukkigen die een kneppel hebben zou je een gewicht van bijvoorbeeld 10 kg aan het kneppeltouw kunnen hangen waarmee je dan zo'n 50 kg extra vangkracht krijgt, wat beheerster dan er met je hele gewicht aan hangen en je kan je handen aan het vangtouw blijven houden. Het gewicht mag niet zo zwaar zijn dat je met het vangtouw de vang niet meer kan lichten.

Molen De Wielewaal, Beneden Leeuwen
karel

09-11-2017 17:25

Ik heb wat nader naar het door Peter genoemde kneppel-geval kunnen kijken, met dank aan de direct betrokkenen.
Vermeldenswaardig is, dat de molen toenterijd een enorm ovaal en krom bovenwiel had. Dat betekent dat de zgn. omsluiting van het bovenwiel door de vang sterk te wensen over liet. Je bent dan zomaar driekwart van het vangkoppel kwijt.
- dat heeft als nadeel dat de molen niet makkelijk te vangen was,
- dat heeft als “voordeel” dat er bij kneppelen niets kapot gaat ; de torsiekrachten zijn daarvoor niet hoog genoeg.
Zo komen theorie en ervaring weer bij elkaar. Dat moet ook.
In de oude Basiscursus stond al heel lang de zinsnede, dat kneppelen was voorbehouden aan zeer ervaren molenaars. Nu gaat in de Gildebrief een onkundige eerst die kundige kneppelaars zwart maken, om vervolgens voor te stellen leerlingen het kneppelen aan te gaan leren als noodprocedure. Tja.
Me dunkt dat dit beter door terzake kundige mensen kan worden uitgezocht. Theorie en ervaring moeten bij elkaar gebracht worden. Daar moet vervolgens over gerapporteerd worden.
Teun

09-11-2017 18:38

karel
Vermeldenswaardig is, dat de molen toenterijd een enorm ovaal en krom bovenwiel had. Dat betekent dat de zgn. omsluiting van het bovenwiel door de vang sterk te wensen over liet. Je bent dan zomaar driekwart van het vangkoppel kwijt.

Ik waag het te betwijfelen of wanneer een bovenwiel ovaal of krom is, of dat ook maar iets afdoet aan de remkracht, of juister gezegd het vangkoppel van een molen. Of vangblokken breed of smal zijn (of het wiel krom is) doet er al niet toe, zoals al vaker op dit forum aan de orde is geweest. En als het bovenwiel ovaal is, dan worden de vangstukken door de enorme krachten toch wel alsnog vanzelf tegen het bovenwiel getrokken, zeker bij een losse vang.
Als je het bovenstaande onderschrijft dan zie je dat een vang een prachtig ding is dat onder alle omstandigheden werkt en ongeloofelijk betrouwbaar is.
Eric

13-11-2017 22:31

Nicole
Teun
De molen waarop ik draaide ging aan de haal. Het was een zéér slappe molen: Alles schudt en beeft. Bewaar dan je rust maar eens…..
Ik ken de huidige instructies niet meer, maar ik koos er toen voor om in de kap op de vangbalk te gaan zitten, niet met mijn volle gewicht! Zo had ik eigenlijk alles onder controle en kon ik gedoseerd extra remmen. In de kap zie je natuurlijk alles. De molen kwam vrij soepel tot stilstand. Misschien heeft een zaam mij geholpen.
Wij hebben op de kapzolder een extra gewicht vam 23 kg. klaar staan, dat in geval van nood bijgeplaatst kan worden in de ballastkist.
Dan heb ik 50 % meer vangkoppel, heel gecontroleerd.
Tja, Nicole. Je molen is niet meer stil te krijgen omdat die aan de sjees is. Dus ver boven de 120 enden. De vang ligt er al op en dan ga je naar de kap om 23 kg.op de vangbalk te leggen. Grote kans dat voor je boven bent er al vuur in de vang zit. En dan vliegt het kruis eruit bijvoorbeeld Veenendaal. Slim idee. In de deuropening gaan staan en als er binnen wat breekt naar buiten en als er buiten wat breekt naar binnen. Dat heb ik geleerd van mijn instructeur.
Nicole

24-11-2017 08:29

Eric
Nicole
Teun
De molen waarop ik draaide ging aan de haal. Het was een zéér slappe molen: Alles schudt en beeft. Bewaar dan je rust maar eens…..
Ik ken de huidige instructies niet meer, maar ik koos er toen voor om in de kap op de vangbalk te gaan zitten, niet met mijn volle gewicht! Zo had ik eigenlijk alles onder controle en kon ik gedoseerd extra remmen. In de kap zie je natuurlijk alles. De molen kwam vrij soepel tot stilstand. Misschien heeft een zaam mij geholpen.
Wij hebben op de kapzolder een extra gewicht vam 23 kg. klaar staan, dat in geval van nood bijgeplaatst kan worden in de ballastkist.
Dan heb ik 50 % meer vangkoppel, heel gecontroleerd.
Tja, Nicole. Je molen is niet meer stil te krijgen omdat die aan de sjees is. Dus ver boven de 120 enden. De vang ligt er al op en dan ga je naar de kap om 23 kg.op de vangbalk te leggen. Grote kans dat voor je boven bent er al vuur in de vang zit. En dan vliegt het kruis eruit bijvoorbeeld Veenendaal. Slim idee. In de deuropening gaan staan en als er binnen wat breekt naar buiten en als er buiten wat breekt naar binnen. Dat heb ik geleerd van mijn instructeur.
Nee Eric, als de molen aan de haal gaat, dan licht je de vang. 120 enden is niet iets om nerveus van te worden.