Via via kreeg ik de vraag toegestuurd waar de molens stonden die op onderstaand schilderij van Jacob Maris te zien zijn.
https://wavemaker.venduehuis.com/auction_lot/226976-jacob-maris-1837-1899#lot
https://wavemaker.venduehuis.com/files/b/e/e/c8aa6adc7f8b5a0985b895cf0f1bc-1010_jm.jpg
Wie biedt?
Dankzij de uitzonderlijke expertise op molengebied van de heer J.S. Bakker is het probleem opgelost: de molens op het schilderij van Maris stonden aan de Broersvest in Schiedam, gezien vanuit het noordoosten vanaf de Schie. De ironie wil dat de vraag naar de locatie van het schilderij ook uit Schiedam kwam, namelijk van een medewerker van het Schiedams Gemeente-archief, en dat ik, misleid door de door de schilder genomen artistieke vrijheid bij de weergave van de afzonderlijke molens (het waren alle ronde stenen molens, maar vooral de meest rechtse lijkt hier achtkant), hem ten onrechte antwoordde dat het zo goed als zeker onmogelijk was dat het schilderij Schiedam weergaf. Zoals kennelijk in eerste instantie wel (en dus achteraf gezien terecht) door het veilinghuis aan het Archief was medegedeeld. Vanwege de biografie en het ‘werkgebied’ van Maris had ik (net als Piet) Den Haag, en meer specifiek de z.g. Westermolens en omgeving, als meest waarschijnlijke locatie genoemd.
Onderstaande vanuit vrijwel dezelfde richting als het schilderij gemaakte twee foto's van ongeveer hetzelfde tafereel leveren nagenoeg waterdicht bewijs voor de juistheid van de identificatie van de heer Bakker; de eerste (met molen De Washington) vanwege de sterke overeenkomsten met het schilderij wat betreft de topografie en vooral wat betreft de (details van de) bebouwing links en rechts van het water voorbij de bocht (hier baseerde de heer Bakker zijn mening ook op); de tweede vanwege de sterke overeenkomsten met het schilderij wat betreft de onderlinge ligging van de Broersvestmolens links en vooral wat betreft de aanwezigheid en plaats van de rechtse van de twee kerktorens links, die in dezelfde richting ook op het schilderij te zien is en daardoor m.i. een doorslaggevend bewijs vormt.
https://beeldbank.schiedam.nl/beeld/detail/9adbbc33-1717-a0fe-3b1b-85dcfa89215e
https://beeldbank.schiedam.nl/beeld/detail/e81825eb-79b9-3ae2-fb4d-27295229a6bf
De tweede, zeer interessante foto is van voor 1893, omdat aan de linkerkant alle vijf molens aan de Broersvest er nog staan. De kerktoren tussen die molens, die dus ook op het schilderij voorkomt, hoorde bij de in 1968 afgebroken Frankelandsekerk uit 1859 aan de Nieuwe Haven; de nabije prominent op beide foto's afgebeelde en nu nog bestaande Singelkerk uit 1881 aan de Singel zou op het schilderij links van, en dichterbij dan, de molens zichtbaar moeten zijn, maar ontbreekt daar en bestond dus nog niet toen het schilderij gemaakt werd. Dat derhalve van voor 1881 en dus net als de panoramafoto zeker van voor 1893 dateert. Om die reden en vanwege de onderlinge ligging moeten de molens op het schilderij, van rechts naar links, zijn: De Witte (gesloopt 1893), De Oost (gesloopt 1899), De Washington (gesloopt 1903) en De Eendracht (gesloopt 1906). Links daarvan zou ook nog De Batavier (gesloopt 1900) te zien moeten zijn, maar dezelfde artistieke vrijheid van Maris die mij op een dwaalspoor zette, heeft kennelijk ook hier toegeslagen. (Hoe weet ik trouwens of Maris niet op dezelfde manier op zijn schilderij ook de in zijn tijd gebouwde Singelkerk heeft weggelaten? Dat zou wel de hele datering op losse schroeven zetten!)
Voor de liefhebbers nog even een identificatie van alle molens die op de oude panoramafoto te zien zijn: uiterst links de stellingpoldermolen van de Oud Mathenesserpolder (dbnr. 2514, gesloopt 1893), rechts van de Singelkerk v.l.n.r. De Batavier, De Eendracht (waarachter De Hoop, gesloopt 1900, schuilgaat), De Washington, De Oost en De Witte, in de verte rechts van de Grote Kerk De Walvisch, dan dichterbij De Palmboom met vaag erachter zichtbaar (net boven de stelling) de horizontale roe van De Drie Koornbloemen, en uiterst rechts De Noord. De Vrijheid staat rechts net buiten beeld.
Goed werk!
Schiedamse molens had ik niet in het schilderij herkend, simpelweg omdat Maris molens afbeeldde met een knik in het silhouet van de molen op stellinghoogte, ik nam aan dat dit acht- of zeskante molens waren.
OOK OP ANDERE SCHILDERIJEN VAN MARIS KUNNEN WE ER VAN UITGAAN DAT SOMMIGE ACHTKANTE MOLENS IN WERKELIJKHEID RONDE STENEN MOLENS WAREN!
Misschien vond hij het silhouet van een achtkant mooier?
Volgens mij, is door vergelijk met de foto's duidelijk dat Maris Schiedam heeft afgebeeld, we moeten echter niet vergeten dat Maris waarschijnlijk zijn impressie van Schiedam heeft geschilderd en geen topografische prent wilde maken.
Piet
Kijk maar eens naar dit onderstaande voorbeeld hoe schilders het niet zo nauw nemen met de waarheden:
http://www.scheveningentoenennu.nl/strandschilders/18001900MZ/vertin/index.html
In mijn huis hangt een schilderij uit 1921 met de zeskante korenmolen-grondzeiler van Blaricum, mijn geboorteplaats. De situatie klopt met oude foto's, maar het lage schuurtje rechts is een fantasie van de (naamloze) schilder, en heeft nooit bestaan! Misschien om het “evenwicht” in de rode kleuren te weergeven?
Het huis links van de molen bestaat nog (onderste foto, 2011). De molen is in 1928 gesloopt. Nu staat daar een huis uit 1929 met rode dak, op de achtergrond. Naast dat huis heeft, blijkens foto's, de houten bovenas jarenlang in de tuin gelegen en is later opgeruimd.
=12pt
Post was bewerkt op 02-12-2018 23:57 door Fietsende
Doorzoek het forum
Zoeken met Startpagina
Startpagina Thema's
