Hallo Bart,
Inderdaad ken ik de stichting “Ambiance” - vooral van mijn vroegere bezoeken aan Holten's Molen te Deurne. En inderdaad: Zwolle heeft daarvan ook een afdeling, evenals Vegelinsoord.
Maar jouw analyse inzake sfeer in een molen vanwege het al of niet aanwezig zijn van vierkante moeren deel ik niet. Het is bij authenticteit helemaal niet interessant om van smaak / sfeer of een bepaalde gewenste uitvoering uit te gaan. In historisch verband (toen de molen nog beroepsmatig in bedrijf was) kan immers van alles tot stand zijn gekomen. Wat daaruit resteert is pas echt authentiek.
Wat is ‘authentiek’ of ‘origineel’?
Dit is mijn definitie:
‘Origineel’ is de situatie die is ontstaan tijdens de bouw en gedurende de diverse gebruiksperioden – wat die dan ook mogen zijn geweest.
Een ‘originele’ situatie is herkenbaar aan zichtbare gebruikssporen en bestaat – indien aanwezig – uit historische lagen van de verschillende gebruiksperioden.
Dit laatste betreft aanpassingen, toevoegingen of verwijderingen van elementen. Aspecten die de keuzes beïnvloedden waren onder meer: de technische
ontwikkelingen, de gevraagde functie, de bouwlokatie (afhankelijk van de toenmalige infrastructuur, eigenaarsituaties, etc.), de streekgebonden ‘architectuur’, de beschikbaarheid van materialen en secundaire delen en de gebezigde bouwtechniek en maakmethode.
Soms stroken ‘originele molens’ niet met de ‘logische’ situatie die je vooraf verwachtte daar aan te treffen. Dergelijke situaties zijn bijvoorbeeld het gevolg van
armoedige omstandigheden, irrationele keuzes of toevalligheden.
De combinatie van alle aanwezige ‘originele’ – en tegelijk zeer kwetsbare! – eigenschappen geeft het betreffende object zijn ‘ziel’ en ‘identiteit’. Kortom: zijn
cultuurhistorische waarde.
Hier wordt helemaal niet gesproken over een bepaald object of detail, maar over ontwikkelingen. Dat is een veel bredere benadering die je ook buiten molens om kunt toepassen. Het overal willen toepassen van bijv. gesmede bouten en moeren is een te beperkte benadering m.i.
Vriendelijke groet,
Frank