Doorzoek het forum
Zoeken met Startpagina
Startpagina Thema's
P vd Bosch
Leo
Wist jij dat de Zijllaan en Meije molen ook vliegers heeft gehad?
Ook gehoord van mijn vader.
Groeten Piet
Nee, wist ik niet.
Wel dat één van de voorgangers van jouw vader, Rasser, in 1890 meer betaald kreeg, omdat de Zijllaan en Meijemolen tijdelijk ook de Munnikenpolder moest bemalen. De molen daar was namelijk verbrand en moest worden herbouwd.
Ik geloof dat de goede man er ƒ 70 extra aan overhield; gezien het ‘loon’ dat hij normaal kreeg, een niet geringe bijverdienste. Het polderbestuur streek zelf ook iets op!
Zelfs bladzijden uit het polderarchief zijn verbrand! Het zal wel niet van de molenbrand van 1890 komen.
Groet,
Leo
(die nu echt gaat slapen)
Stromend water wil inderdaad wel helpen, maar in Friesland liggen de meeste voorwaterlopen droog bij normale boezemstand, zodat je geen water kan inlaten. Vroeger werd de bek van de vijzel meestal zo hoog gelegd dat bij de hoogste standen van de boezem nog gemalen kon worden, met als gevolg dat bij normale standen de wachtdeur niets hoefde te keren. Alleen bij de wat jongere molens liggen de waterlopen wat lager, maar deze vijzelmolens hebben vrijwel allemaal een horizontaal draaiende klep, die je niet zomaar even op een kier zet.
Door de wat lekkende wachtdeuren waren die molens inderdaad altijd wat eerder uit het ijs, maar ik heb toch verschillende keren meegemaakt dat alles zat vastgevroren. Misschien speelt mee dat het bij jou om een bewoonde molen gaat, waar ook warm en heet water via het riool misschien in de vijzel verdwijnt en ook het nodige rioolslib, wat kan gaan broeien.
Molens met de vijzel op het zuiden waren ook altijd eerder los dan molens met de vijzel op het noorden. Ik heb op de Hiemertermole meegemaakt dat alle ijs al uit de sloten was verdwenen en dat er in de vijzel nog blokken ijs van 30cm dik dreven. In het begin was ik met dooiweer niet te houden en heb zo heel wat vijzels uit het ijs gehaald, maar dit is beulswerk. Je beter even wachten tot de vijzel zelf los gaat zitten.
In heb wel eens in een molenaarsinstructie gelezen dat de molenaar bij invallende vorst de vijzel moest afdekken met stro. Molenaar Heslinga van De Non vertelde dat hij bij invallende vorst altijd een paar kruiwagens met mest op het begin van de vijzel gooide. Het ijs werd hierdoor bros en kon dan later gemakkelijk worden stukgemaakt. Toch is op die molen, volgens overlevering, ooit eens iemand verongelukt bij het ijsvrij maken van de vijzel. Met had met de vang staan pompen waardoor de spil getordeerd werd. Toen de vijzel eindelijk los schoot maakte hij bijna een omwenteling waardoor die persoon er tussen kwam.
Hallo Jan,
Zou je laatste verhaal niet een “broodje-aap-verhaal” kunnen zijn? Bij een overbrenging bovenas/vijzel van bijvoorbeeld 1 : 2 en een getordeerde spil zou het kruis ongeveer een halve omwenteling verder gedraaid moeten zijn om bij loskomen van de vijzel deze een onwenteling te laten maken.
Dat lijkt me een beetje teveel van het goede.
Groet, jAAp
Jan, dit zinnetje is uit mijn hart gegrepen:
“In het begin was ik met dooiweer niet te houden en heb zo heel wat vijzels uit het ijs gehaald, maar dit is beulswerk.”
Heel wat vijzels geldt dan niet zo zeer voor mij maar heb wel mijn eigen vijzel, toen die nog op de motor stond aangesloten, vaak vrijgemaakt, ook bij beginnende vorst. De dienstdoende man van het waterschap zette vaak in één rit alle gemalen in de nul-stand en wanneer er dan wind was hakte ik de vijzel los en malen maar. Was niet altijd nodig, was meer de sport. Na afloop allereerst de vijzel goed-om zetten om te koppelen aan de motor, daarna pas afzeilen. Ik denk dat ik dit nu niet meer ga doen, hoogstens als de waterschap er om vraagt. KZ
Het zal me niks verbazen dat er in mijn loods naast de molen ook een soortgelijk stuk gereedschap ligt.
Het is een smeedijzeren staaf met een verdikte kop en een platte beitelpunt. Dat stootijzer is ongeveer een meter lang.
Ik kan me heel goed voorstellen dat bij een beetje ijsgang de zaagmolens geen voorraad binnen konden halen. Het is dus goed mogelijk dat dat stootijzer gebruikt werd om de stammen zo mogelijk los te hakken en de zagers zo in de winter nog door konden zagen.
Ondanks de afwezige wind hebben we ons zaterdag letterlijk in het zweet gewerkt op en rond de molen. Vrieskou is op een paltrokmolen niet direct reden tot vorstverlet, maar reken maar dat ze daar vroeger toch mee te maken konden hebben.
Groetjes, Jos.
PS. Gildeleden in opleiding afd. Noord-Holland, morgenavond 8.00u zaagmolenles bij de Museummolen te Schermerhorn.
