Bovenkruiers met steenrepen

Leo Middelkoop

14-08-2014 19:45

Ondertussen vraag ik mij nog steeds af wat een molenaar op een standerdmolen voor keuze(s) had als hij een steen moest scherpen en er echt veel wind stond. Géén, denk ik; dat lukte dan domweg niet! Tenzij de molenaar zijn steen met reep en al om de bovenas aan wilde treffen.
Ofwel: dat standerdmolens vervangen zijn door bovenkruiers is een logische zaak geweest. Dat er vervolgens bovenkruiers waren zonder steenkraan is dan een raadsel dat niet zo eenvoudig op te lossen is.
Is traditie dan echt zo hardnekkig in de molenwereld (zónder hoofdletter!)?
Groet,
Leo
jan van woezik

14-08-2014 20:53

Holten's molen heeft een zeer onpraktische steenkraan. Ik denk dat die er origineel niet inzat.
Wat mij intrigeert zijn de rollen die aan de buitenkant van de molen boven de ramen van de steenzolder zitten.
Deze dienden denk ik om het vangtouw naar binnen te leiden. Zou dit te maken kunnen hebben met een steenreep om de bovenas, waarbij de vang gebruikt wordt om de steen gecontroleerd te laten zakken of vast te zetten?
Is er nog een andere reden te bedenken om het vangtouw naar binnen te leiden?
Groet jan
Piet Groot

15-08-2014 07:41

De korenmolen in Beets was een binnenkruier zonder vangstok, waarbij het vangtouw bij westelijke winden door de trapgaten in de molen naar beneden liep.
Deze molen kon je gewoonlijk dus kruien en vangen IN de molen.
Mijn grootvader was, toen hij deze molen kocht, van huis uit Zaanse stellingmolens gewend.
Hij vond de molen in Beets een praktische molen om ALLEEN in te werken, alles bij de hand, en hoefde tijdens het malen bij slecht weer niet naar buiten.
Helaas was de opslagruimte onvoldoende en was er te veel windbelemmering.
Piet
Jesse in 't Veld

15-08-2014 21:04

De reden dat de stenen in bovenkruiers ook met de reep open werden getrokken ligt eigenlijk voor de hand, men wist destijds niet beter. Als ik m'n eigen streek er even bij pak (Hoeksche Waard) zie je rond 1700 de eerste stenen bovenkruiers. In die tijd waren er nog geen steenkranen, dus de stenen werden in die molens gewoon met de reep open gehaald.
Nu is mijn molen nogal ruim, dus het openhalen van de steen zal daar niet zo erg lastig geweest zijn, maar wanneer je De Hoop in Maasdam erbij pakt krijg je spontaan claustrofobische aanvallen, onvoorstelbaar dat ze daar de steen open kregen.
Blijft een interessant onderwerp..
Groeten,
Jesse
(Reactie op bericht van Leo, staat onder het verkeerde bericht)
Wim Herrewijnen

17-08-2014 13:00

Toen op 8 augustus 1881 de molen noodgedwongen per opbod verkocht werd omdat de eigenaar de heer Pieter Verbaas niet
meer aan zijn verplichtingen kon voldoen was men verplicht de inventaris erbij te nemen,deze bestond onder andere uit “Een takel met stropketting ( voor het lichten van der loper)”
De molen was ook ingericht met een koppel pelstenen,het grote spoorwiel is nog aanwezig.
Bron: Het verhaal van de korenmolen later de Lelie te Puttershoek. door K Oosting 12 September 1987 nav afronden restauratie molen.
Bart Hoofs

17-08-2014 19:41

Brengt ons ook nog steeds op de vraag van Peter van Kuik wat er hier met die pelstenen gepeld werd? Net zoals de molen in Sommelsdijk waar nog wel een pelsteen aanwezig is http://www.gomolens.nl/index.php?p=molens&id=87
Jesse in 't Veld

17-08-2014 21:36

Waarschijnlijk werd er op de Zuid-Hollandse eilanden gewoon gerst gepeld. Spelt werd toen nog niet verbouwd en van rijst had men nog nooit gehoord. Gortepap was toen nog volksvoedsel en aangezien dat van gepelde gerst werd bereid ligt het pellen van gerst het meest voor de hand. Of het in Puttershoek ook echt een pel“steen” is geweest is niet bekend, wellicht was het een houten trommel á la Wemeldinge.
Groeten,
Jesse
PS: Sommelsdijk heeft ook geen pelsteen meer. Op die plaats staat nu de motorspil van de dieselmotor.
Jan Willem de W

18-08-2014 11:46

In het boek Met dank aan de wind staat dat de pelstenen op de Zuid-Hollandse eilanden inderdaad voor gerst werden gebruikt. Ze raakten aan het einde van de negentiende eeuw in onbruik, door de invoer van rijst als vervangend volksvoedsel. Overigens zijn er zowel in de molens van Sommelsdijk, als Stellendam en Ouddorp nog sporen van het pelwerk te zien.
Rob Simons

20-08-2014 14:38

De vraag is hoe oud de steenkraan is, ik denk nog niet heel oud. Dat de steenreep dan overgenomen wordt van de standerdmolen lijkt mij zeer logisch dan.
Elsguequierre@gmail.com

27-08-2014 20:30

Heb me laten vertellen door molenaar LM Heyboer van molen DE HOOP dat het probleem in het maken van platte schroefdraad in die tijd hij beweerde dat er eerst nog met palmhout (buxus) gewerkt werd wat zeer gevaarlijk was, dus wat heb je aan een steenkraan als je geen spindel met schroefdraad hebt . Hartelijke groeten van Jos Guequierre

Bovenkruiers met steenrepen

Leo Middelkoop

jan van woezik

Piet Groot

Jesse in 't Veld

Wim Herrewijnen

Bart Hoofs

Jesse in 't Veld

Jan Willem de W

Rob Simons

Elsguequierre@gmail.com