bliksembeveiliging

  • Mario Collombon

    'De Rijksdienst voor Monumentenzorg stelt de hekstand als een voorwaarde voor subsidie'

    Hoe moet ik dit zien? Als ik de molen af en toe eens overhoeks wegzet met 1 kabel eraan, hebben wij dan geen recht op subsidie? Hoe controleren ze zoiets?

    Als je de molen rechtop wegzet, en de bliksem slaat op de horizontale roe, dan moet die bliksem bij de askop óók een haakse hoek afleggen. Wat is het verschil met de overhekstand en 1 bliksemkabel (indien de roeden goed zijn doorverbonden)?

    groeten Mario

  • Barend Zinkweg

    Af en aan zet ik de Pendrechtse Molen ook overhek en dan altijd met twee lange bliksemkabels. Mij bevalt het het best om de molen eerst geheel af te zeilen en dan pas een roedketting plus bliksemkabel te bevestigen. Vervolgens dat eind zover laten doordraaien tot het volgende eind op “kophoogte” gezakt is. Aan dat eind weer een roedketting plus bliksemkabel bevestigen. Het gaande eind trek ik terug door aan de roedketting te gaan hangen totdat alles netjes overhek staat. Uiteraard lukt dit niet bij te sterke wind. Ik zet de molen overhek vanwege schijtende schollevaars en daar heb ik bij te sterke wind geen last van.

  • Patrick

    Wij zetten de molen bijna altijd overhek weg.

    En gewoon met 1 kabel.

    We hebben ook nog een andere korte kabel voor het geval we de molen anders weg zetten.

    Nog nooit opmerkingen gehad van de aardingscontroleur of van wie dan ook.

    Over de regels van de Rijksdienst:

    Misschien handig om ze bijvoorbeeld via internet openbaar te maken.

    Regels kun je alleen bewust naleven als ze bekend zijn.

    Patrick

  • Lolke Rang

    Wel Mario, het eerste verschil is dat de relatieve kans dat bij blikseminslag bij rechtstand de bliksem in de horizontale roe inslaat, heel wat kleiner is dan de relatieve 50%-kans dat bij blikseminslag bij overhekstand de bliksem in de niet-aangesloten roede inslaat. Het tweede verschil is dat er tegen eerstgenoemde kwade kans niet zoveel te doen is, in tegenstelling tot de veel grotere laatstgenoemde kwade kans. Waarom zou je dan dat onnodige risico lopen?

  • Mario Collombon

    Het gaat er niet zozeer om hoeveel er procentueel verschil zit tussen de kans van inslaan bij rechtstand, overhoeks, vreugd/rouw! maar dat het blijkbaar ook vereist wordt wat niet bekend is bij veel molenaars, waaronder ook ik.

    Dan mag daar wel wat meer bekendheid aan gegeven worden toch?

    Wanneer je roeden zijn doorverbonden, doorgemeten en goedgekeurd dan zou het niet uit moeten maken of je er 1 of 2 kabels aan legt en hem recht of overhoeks zet, afgezien van het feit dat je er gevoelsmatig beter 2 aan kan leggen natuurlijk.

    Een aantal jaren geleden werd op onze molen van de dwarse roe een heklat er tussenuit geslagen door de bliksem! Hij pakt lang niet altijd het hoogste punt, daar zit volgens mij procentueel niet veel verschil in. Is dat ooit nagegaan?

  • Lolke Rang

    Waar ik trouwens erg benieuwd naar ben, is het volgende. Is er ooit grondig statistisch onderzoek gedaan naar de (on)juistheid van de oude molenaarsopvatting uit het pre-bliksemafleidertijdperk dat de overhekstand bij onweer veiliger is dan de rechtstand?

    Weliswaar komt het hoogste punt van de molen bij overhekstand minder hoog in de lucht dan bij rechtstand, maar daar staat tegenover dat er dan twee hoogste punten zijn waar de bliksem in in kan slaan, terwijl dan bovendien de onderste roedeinden zich zo ver boven de grond bevinden dat de bliksem haast wel gedwongen wordt om zijn weg naar de aarde door de molen zelf te zoeken.

    Misschien hebben de molenaars door die onbewezen opvatting wel eeuwenlang ongeweten het risico op blikseminslag en op brand juist verhoogd! (Maar het is natuurlijk ook mogelijk dat die opvatting wel degelijk op eeuwenlange ervaring berustte. Vandaar mijn benieuwdheid.)

  • Lolke Rang

    Mario, hoe goed je roeden ook zijn doorverbonden, het blijft een natuurkundig feit dat een plotselinge grote stroomstoot zoals een blikseminslag bijna onmogelijk een scherpe bocht kan nemen, in ieder geval niet zonder ‘vuurwerk’. Natuurlijk moet alles goed doorverbonden worden om het risico niet onnodig nog groter te laten zijn, maar als het mogelijk is om het afleidertraject nagenoeg recht te maken, maakt dat wel degelijk uit, en niet zo'n beetje ook.

  • Willem Bever

    Het is inderdaad algemeen bekend dat, met name de poldermolens, vroeger overhek stonden om de kans op blikseminslag zo klein mogelijk te maken.

    Maar wat er dan gebeurde als de bliksem toch insloeg is mij niet bekend.

    Als de molen gewoon recht stond, of zoals m'n leermeester altijd zei ‘op de roe’ , dan werd het einde van de roeketting vaak in de sloot geworpen, om zodoende als bliksemafleider te dienen.

    Zelf heb ik als de molen overhek staat altijd twee kabels eraan zitten.

    Ik geloof er namelijk niet zo zeer in dat als de bliksem op het ene end slaat, hij bij de askop haaks overgaat naar de andere roe waar de kabel aanzit, ook al is het kruis nog zo goed doorverbonden bij de askop.

    Ook als bij mij de molen ‘op de roe’ staat, en de weersberichten houden van (zware) onweersbuien, heb ik vaak ook twee kabels aan het onderste end zitten,en dan verdeeld over twee aardpunten.

    Ik vergelijk een bliksemafleider altijd maar met een hemelwaterafvoer en een dakgoot.

    Zolang de regenpijp het kan verwerken is er niets aan de hand, maar valt er zoveel water dat de pijp het niet meer kan verwerken, dan zal het water in de goot een andere weg gaan kiezen.

    Zo is het m.i ook met een blikseminslag ; zolang die kabel de spanning kan afvoeren is er niet aan de hand, maar is de ontlading zo zwaar dat de kabel het op dat moment niet kan verwerken, zal de spanning een andere weg gaan zoeken.

    Toen ik dit eens vertelde aan een monteur van Hommema, gaf de man mij helemaal gelijk en zei dat hij dat vergelijk met die regenpijp niet beter had kunnen verwoorden !

    Hier op Aarlanderveen zijn de molens m.i optimaal beveiligd.

    De stalen lange spruit is d.m.v een koperdraad over het voeghout verbonden naar de kop van de stalen staartbalk, en de pen van de bovenas is d.m.v een sleepcontact weer verbonden met de staartbalk.

    Uiteraard zit er onder aan de staartbalk een aansluitpunt voor een kabel.

    Bij de Bovenmolen van Aarlanderveen is een aantal jaren geleden de bliksem ingeslagen, en die ging zowel via de roe naar beneden al door de as en van de pen naar de ijzeren staartbalk,en via de bezetketting naar de betonnen kruipaal (waar ijzer inzit).

    Mede door dit voorval , en naar aanleiding van de brand (door blikseminslag) van de Putmolen in 1990, zijn de molen hier toen optimaal beveiligd.

    Ook zijn toen de aardpunten in de putjes d.m.v een ondergrondse ringleiding met elkaar verbonden.

    Groet van de Bever, die ondanks optimaal beveiligd het niet zo op onweer heeft.

  • Rob Pols

    Ik ben geen bliksemdeskundige, dus ik zou er geen feitelijk antwoord op los willen laten. Maar nu je er toch over begint: bliksem zoekt volgens mij lang niet altijd het hoogste punt op bij een inslag. Als voorbeelden wil ik noemen de blikseminslag in Kinderdijk een jaar of twee-drie geleden, waarbij een aantal dames werd getroffen. Je zou denken dat er genoeg hoge punten omheen staan met al die ijzeren en stalen roeden van bijna dertig meter lengte. Het tweede voorbeeld is van een vrouw die twee jaar geleden (of is het alweer drie?) wandelend in een straat in een woonwijk in Goirle dodelijk werd getroffen toen ze een brief op de bus deed.

    Dat was wel een uitzonderlijk heftig onweer met tientallen ontladingen per minuut, maar toch.

    Ik heb de kwestie overhek-rechtstand altijd wat fabelachtig gevonden. Er zijn ondanks het overhek zetten veel molens door blikseminslag verloren gegaan en daarvan stonden de meesten op dat moment stil of waren al buiten gebruik.

    Die Schermermolen die in 1966 of wanneer dan ook verbrandde, stond die ook niet overhek en was dat niet toevallig door blikseminslag? Er staat me zoiets bij, maar verbeter me als het niet zo is. Ik denk niet dat het overhek zetten de kans op een inslag veel verkleint, maar het zou een paar procent kunnen schelen.

    Dat van die roeketting in het water laten heb ik meer gehoord. Hielp dat nou echt?

    Groeten, Rob P.

  • Lolke Rang

    Het zal wel iets geholpen hebben Rob, en in het bliksemafleiderloze tijdperk was het natuurlijk beter dan niets, maar het is uiteraard prutswerk vergeleken met een professionele bliksemafleiderinstallatie. Desondanks heb ik ooit, ik meen in de late jaren 60, kennisgemaakt met een molenbewoner (ik zal uit discretie niet zeggen op welke molen dat was, ik weet het nog wel) die letterlijk zwoer bij ‘de roeketting in de sloot’ en volstrekt niet geloofde in het nut van een bliksemafleider! Ik kende dat soort mensen tot dan toe alleen uit de molenliteratuur, dus het was wel een aparte ervaring om zo'n betonkop nu eens in het echt tegen te komen.